ABD Uyuşturucuyla Mücadele Dairesi (DEA) bünyesindeki RCQ Özel Görev Gücü, yıllar boyunca tek bir adamı aradı. Aranan kişinin hayatını Meksika’nın kuzeybatısındaki cangıllarda sürdürdüğü tespit edildi. Adamı yaşadığı yerden çıkaracak hava operasyonları için defalarca plan program yapıldı.
Bu görev gücü, adını aradığı kişiden alıyordu; Rafael Caro Quintero’dan.
Temmuz ayının ikinci haftasında yakalanan 69 yaşındaki Caro Quintero, yıllardır DEA’in arananlar listesinin en üst sırasında yer alıyordu. 1985 yılında DEA ajanı Kiki Camarena’yı öldürmek ve uyuşturucu ticareti suçlamalarıyla yargılanarak hapse gönderilen Caro Quintero, 2013 yılına kadar cezaevinde kaldı. Bu tarihte bir teknik detay yüzünden serbest bırakıldı, sonrasında da uyuşturucu ticaretine geri döndü.
Hem ABD hem de Meksika makamları, Caro Quintero’nun yakalanmasını zorluklarla kazanılmış bir zafer gibi lanse etti. Ancak gerçekte bu yönde atılan adımlar, yaklaşık 10 yıldır iki ülke arasındaki en büyük sorunların başında geliyordu.
2020-2021 yılları arasında DEA Direktörlüğü görevini üstlenen Timothy Shea, Washington Post’a yaptığı açıklamada, “RCQ yıllar önce yakalanmalı ve ABD’ye uyuşturucu ticareti yapmasının önüne geçilmeliydi” dedi. Direktörlüğü süresince ofisinin kapısında Caro Quintero’nun “ARANIYOR” afişini asılı tutan Shea, “Meksika hükümeti ancak kendi siyasi çıkarı olunca harekete geçiyor” diye konuştu.
Caro Quintero’nun “ARANIYOR” afişi
20 MİLYON DOLAR ÖDÜL, 12 BAŞARISIZ OPERASYON
2013-2022 yılları arasında Caro Quintero’nun başına konan ödül 5 milyon dolardan 20 milyon dolara yükseldi. ABD’li yetkililerin aktardığına göre aynı dönemde, ABD ve Meksika Caro Quintero’yu yakalamak için 12 kez operasyon düzenledi ama her seferinde başarısız oldu. Bu operasyonların önemli bir kısmı daha önce medyaya yansımadı. ABD’li yetkililer, Meksika hükümetinde bazı üst düzey isimlerin Caro Quintero’ya bilgi sızdırdığını, bir başka deyişle kartel liderinin hükümet tarafından korunduğunu öne sürdü.
Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador’un sözcüsü Jesus Ramirez bu suçlamaları reddetti. Ramirez, Washington Post’a yaptığı açıklamada, “Uyuşturucu kartellerine hiç acımadık” derken 2020 yılında yakalanan Santa Rosa de Lima Karteli’nin liderini ve diğer tutuklamaları hatırlattı. Ramirez, “Ne var ki topraklarımıza zarar verecek savaş benzeri operasyonları da istemiyoruz” ifadelerini kullandı.
Caro Quintero yakalandıktan sonra “El Altiplano” olarak bilinen cezaevine yerleştirildi
AKRABALARI DEA MUHBİRİ OLARAK ÇALIŞIYORMUŞ
ABD’li yetkililer Caro Quintero’nun Sinaloa kırsalında, Meksika ordusuna ait bir üssün sadece birkaç kilometre uzağında yaşadığını uzun zamandır bildiklerini belirtti.
Bölgede adeta bir derebeylik kurmuş olan Caro Quintero, her yere ATV’ler ya da motosikletlerle gidiyordu. Etrafı her an, haftalık olarak yenilenen korumalarla çevriliydi. Bir ABD’li yetkili, DEA’in Caro Quintero’nun bazı akrabalarını muhbir olarak kullandığını, bu sayede sevgililerini ziyaret etmek için kullandığı patikaları bile öğrendiğini söyledi.
Ancak Caro Quintero 15 Temmuz tarihinde yakalandığında, Devlet Başkanı Lopez Obrador, operasyonun planlama ve yürütülmesinde tek sorumlunun Meksika makamları olduğunu duyurdu. RCQ Görev Gücü üyeleri ise bu açıklamanın gülünç olduğunu belirterek, Meksika deniz piyadelerine ve kara kuvvetlerine 9 yıldır istihbarat sağlamakta olduklarını vurguladı. (RCQ Görev Gücü üyeleri ve diğer yetkililer misyonlarının hassasiyeti gereği isimlerinin açıklanmasını istemedi.)
ABD hükümeti geçmişte birçok kez Caro Quintero’nun yakalanması için Meksika nezdinde en üst seviye girişimlerde bulundu. Örneğin Trump’ın başkanlığının son günlerinde Adalet Bakanı William P. Barr, konuyu Meksika Dışişleri Bakanı Marcelo Ebrard ile olan görüşmesinde gündeme getirdi.
İki bakan uyuşturucu ticareti suçlamalarıyla Los Angeles Uluslararası Havalimanı’nda gözaltına alınan bir Meksikalı generalin durumunu değerlendirmek için bir araya gelmişti. Barr, Washington Post’a yaptığı açıklamada, “Meksikalılara Caro Quintero’nun en önemli önceliklerimizden biri olduğunu söyledim. DEA için kurumsal bir önemi vardı, üstelik uyuşturucu ticaretinin en önemli oyuncularından biri etkisiz hale getirilmiş olacaktı. Meksikalıların da istemesi durumunda bunun yapılabileceğine yürekten inanıyordum” dedi.
Meksika Devlet Başkanı Lopez Obrador
YİNE İSTİHBARAT SIZINTISI OLDU
Ocak 2021 civarında iki ülke Caro Quintero’yu yakalama amacıyla bir operasyon planlamaya başladı. Bu kartel liderine yönelik 10’uncu operasyon olacaktı. Ancak bu kez Lopez Obrador’un da onayı olduğundan, ABD’li yetkililer başarı şanslarının yüksek olduğuna inanıyordu.
Daha önceki girişimlerde olduğu gibi istihbarat yine Amerikan ajanlarından geldi. Kaynak ise doğrudan Caro Quintero’nun Sinaloa’daki yardımcılarıydı.
Meksika deniz piyadelerinden bir tim, ülkenin kuzeyindeki “Altın Üçgen” diye bilinen bölgeye doğru harekete geçti ama Blackhawk helikopterleri Caro Quintero’nun doğum yeri olan Babunica kasabasına iniş yaptığında iş işten çoktan geçmişti.
Bir DEA yetkilisi, “Yine sızıntı” diye özetledi başarısızlığın sebebini.
Meksikalı yetkililer ise Caro Quintero’nun gücünde yolsuzluğun payının çok sınırlı olduğunu belirtiyor. Daha önce birçok başarısız operasyona katılmış olan üst düzey bir Meksikalı yetkili, “Adamları her şeyi kontrol ediyor. Muhbirleri, muhafızları, dağlarda İHA’ları bekleyen elemanları var. Çok dikkatliler” diye konuştu.
ABD’li yetkililer ise Meksika topraklarının yüzde 30 ila 35’inin devlet denetiminde olmadığını ve suç örgütlerinin bu bölgelerde cirit attığını söylüyor. Caro Quintero bu gerçeğin en sağlam örneği kabul ediliyor. FBI’ın kaçaklar listesinde bir numarada yer almasına ve yerinin herkes tarafından bilinmesine karşın Meksika’nın bir türlü yakalayamadığı bu adam için “hayalet” benzetmesi yapılıyor.
* * * * *
DEA’in Mexico City’de bulunan ofislerinin toplantı odasının bir duvarında Enrique “Kiki” Camarena’nın portresi asılı. Bazı ajanlar yakalarında “Kiki’yi Hatırla” yazan iğnelerle geziyor. DEA bünyesinde bir ulusal anma günüyle Camarena’nın anısı taze tutuluyor.
Camarena’nın öldürülmesi, birçok açıdan DEA’in Meksika’daki varlığının ve bu ülkedeki uyuşturucu kartelleriyle mücadelesinin de kökenini oluşturuyor.
Camarena, DEA’in Meksika’daki ofisinde çalışmaya 1981’de başladı. 1985’e gelindiğinde “milyarlarca dolarlık bir uyuşturucu nakil hattını ortaya çıkarmaya çok yakındı”.
Ancak 7 Şubat 1985 tarihinde eşiyle öğle yemeği yerken kaçırıldı.
ABD’li yetkililere göre, Camarena’yı kaçırma emrini veren, o sırada Guadalajara Karteli’nin lideri olan Caro Quintero’ydu. Amaç Camarena’dan bilgi almak ve yaptığı başarılı soruşturma için kendisini cezalandırmaktı.
DEA’e göre, Camarena ağır işkencelerden geçirildi, hatta bu esnada ölmemesi için odada bir doktor hazır bulundu. Camarena’nın cansız bedeni 5 Mart 1985 günü uzaktaki bir arazide naylona sarılarak gömülmüş halde bulundu. Yapılan otopside kafasına vurulan ağır bir cisim nedeniyle öldüğü anlaşıldı.
Birkaç ay sonra Caro Quintero yakalandı ve federal mahkeme tarafından Camarena cinayeti ve diğer suçlarının cezası olarak 40 yıl hapse mahkûm edildi. Ancak 2013 yılında temyiz mahkemesi, davanın aslında eyalet mahkemesinde görülmesi gerektiği gerekçesiyle kararı bozdu. Caro Quintero serbest kaldı ve derhal ortadan kayboldu. Birkaç gün içinde de RCQ Görev Gücü hayata geçirildi.
Kiki Camarena’nın cenazesinden bir kare
KARTEL LİDERİ DE SIFIRDAN BAŞLIYORDU, AJANLAR DA
Görev gücünün ilk lideri daha önce Guadalajara’da çalışmış ve bir zamanlar Camarena’nın oturduğu masada oturmuş bir ajandı. Bir anda bütün işi Caro Quintero’yu yakalamak olmuştu. Ama Caro Quintero 28 yıldır hapiste olduğundan oyunun dışında kalmıştı. Söz konusu ajan Washington Post’a, “Elinde ne bir telefon numarası ne de bir bağlantı vardı. Her şeye sıfırdan başlıyordu, tabii biz de” diye anlattı o günleri.
RCQ Görev Gücü’nün ilk operasyonu 2015’te gerçekleşti. Meksikalı askerler ve deniz piyadeleri ile birlikte bir düzine Blackhawk helikopteri Babunica’ya indi. Ajanlar gözlerine inanamıyordu: Caro Quintero’nun gözcüleri var güçleriyle kaçmaya çalışıyordu.
Caro Quintero gideli zaten çok olmuştu. Ajanların daha sonra öğrendiğine göre, Caro Quintero sık sık Sinaloa’nın helikopter inmesi mümkün olmayan tepelerine sığınıyordu. Meksikalı askerlerin ve ABD’li yetkililerin baskında edindikleri en önemli bilgi Caro Quintero’nun yaşam tarzıyla ilgiliydi: Kartel lideri on milyonlarca dolar serveti olan bir adam gibi değil sıradan bir köylü gibi yaşıyordu.
Operasyon başarısız olmuştu ama ABD’li ajanslar Caro Quintero’ya, “Seni unutmadık, hâlâ peşindeyiz” mesajı vermeyi başarmıştı. Ancak hedefe ulaşmanın 9 yıl alacağını onlar da tahmin etmiyordu.
* * * * *
2010’lara gelindiğinde Guadalajara’da görev yapan DEA ajanları huzursuzluk verici bir gerçeği kabullenmişti: Zamanlarının çoğunu Caro Quintero’nun yakalanmasına yardım için geçiriyorlardı. Ama ofisten dışarı çıktıkları anda, ailesinin zenginliğinin işaretlerini her yerde görebiliyorlardı.
ABD hükümetine göre Caro Quintero, Guadalajara şehrinin en değerli taşınmaz malların bir kısmının sahibi: Aralarında apartman daireleri, evler, benzin istasyonları ve mağazalar bulunan bu taşınmazların bir kısmı DEA ajanlarının yaşadıkları yerlerin çok yakınlarında. Üstelik bu yatırımlar o kadar başarılı ki hapiste ve kaçak olduğu dönemde Caro Quintero’nun emlak varlığı birkaç katına çıktı.
ABD Adalet Bakanlığı’ndan geçen yıl yapılan açıklamada, “Quintero’nun, mallarını aile üyelerinin üzerine kaydettirerek, asıl sahibin kendisi olduğunu gizlemeye çalıştığı iddia ediliyor” ifadeleri kullanıldı.
2019 ve 2021 yıllarında ABD Hazine Bakanlığı Meksika hükümetinden bu taşınmazlardan bir kısmına el konmasını istedi.
Ancak o noktada Caro Quintero’nun akrabaları çoktan şehrin önemli isimleri haline gelmişti bile. Tanınmış avukatlar tutarak el koyma girişimlerini kolayca püskürtmeyi başardılar.
Caro Quintero ailesi Guadalajara’da çok büyük bir emlâk varlığına sahip
2018’DEKİ AÇIKLAMALARI TESLİM OLMA SİNYALİ OLARAK ALGILANDI
Bir DEA ajanının, Guadalajara Jokey Kulübü’nde katıldığı bir etkinlikte yaşadığı olay oldukça dikkat çekici bir örnekti.
Etkinliği izlerken başını gayri ihtiyari sağa çeviren ajan bir anda hiç beklemediği birini gördü: Binicilik alanında Meksika’nın en başarılı sporcularından biri kabul edilen Hector Caro Quintero Elenes’i yani RCQ’nun oğlunu.
Ajan o dakikaları, “Çok tuhaftı” sözleriyle özetledi ve ekledi: “Yana yakıla aradığınız adamın oğlu karşınızda duruyor.”
Caro Quintero’nun ailesi özellikle de Hector konusunda çok sayıda söylenti var. Örneğin Jokey Kulübü’nden kaynaklar Hector’un atının bakıcısına havyar yedirdiğini söyledi. Bazı başka sporcular da Hector’un gözaltına alınma korkusuyla ABD’de düzenlenen binicilik yarışmalarına katılmayı reddettiğini belirtti.
Bütün bunlar olurken, Hector’un babası Meksika’nın tepelerinde bir çadırda yaşıyordu. 2018 yılında Meksikalı araştırmacı gazeteci Anabel Hernandez’e bir röportaj veren Caro Quintero, sürekli operasyonların hedefi olmaktan bıktığını söylemiş ve “Eziyet çekiyorum. Bütün hükümetler art arda güçlü operasyonlar düzenliyor. Kendi kendime ‘Ne zamana kadar?’ diye soruyorum. Neden?” ifadelerini kullanmıştı.
ABD’li yetkililer bu ifadeleri Caro Quintero’nun teslim olmayı düşündüğü şeklinde yorumladı.
Ismael Zambada, Nemesio “El Mencho” Oseguera ya da Joaquin “El Chapo” Guzman gibi kartel liderlerinin aksine, Rafael Caro Quintero yakalandığında gücünün zirvesinde değildi, bir düşüş yaşıyordu. Zaten Meksika’nın en fazla aranan kanun kaçağı olmasının sebebi de uyuşturucu ticaretindeki yolu değildi. Caro Quintero, Camarena cinayetindeki rolü nedeniyle aranıyordu. Eski bir DEA yetkilisi bu durumu, “Kapanmamış bir hesap vardı” diye tarif etti.
* * * * *
Peki Caro Quintero nihayetinde nasıl yakalandı? Bu sorunun cevabı kime sorduğunuza bağlı olarak değişiyor.
Ramirez, Caro Quintero’nun yeriyle ilgili ipucunun, operasyondan bir önceki gece köyde verilen bir partinin gürültüsünden şikayetçi olan bir komşudan geldiğini söyledi.
Meksika Donanması adına konuşan Tuğamiral Jose Orozco, deniz piyadelerinin Caro Quintero’yu “aylardır takip etmekte olduğunu” ve kartel liderinin yerini Donanma istihbarat biriminin belirlediğini söyledi.
Operasyona ilişkin bilgi sahibi olan bir ABD’li yetkili ise bambaşka bir hikâye anlattı.
Bu yetkilinin dediğine göre, Caro Quintero soruşturmasında son dalga en az 8 ay önce başladı. Bu bağlamda ABD’l DEA ajanları Meksikalı deniz piyadelerine istihbarat ve diğer alanlarda destek sağlıyordu. Lopez Obrador ile ABD Başkanı Joe Biden, 12 Temmuz’da Washington’da bir araya geldi. Bu görüşmenin ardından Meksikalı üst düzey askeri yetkililer operasyona ona verdi. DEA yetkilileri operasyonun gelişimini takip etmekle birlikte, Caro Quintero yakalandığında olay yerinde değildi.
Meksikalı yetkililer yakalama olayının 3 gün önce gerçekleşen devlet başkanları görüşmesiyle alakalı olduğu görüşünü reddetti.
Köpek Max operasyonda çok önemli bir rol oynadı
CARO QUINTERO’YU HASSAS BURUNLU MAX BULDU
Operasyonun öncesiyle ilgili görüşler farklılaşmakla birlikte, tüm kaynaklar bir detay üzerinde hemfikirdi: Deniz piyadeleri köye vardığında, Caro Quintero bir çalılıkta saklanmaya çalıştı ve 6 yaşında bir kan tazısı olan Max’i hassas burnu sayesinde yakalandı.
Haber, Meksika basınına cuma öğleden sonra yansıdı. Tartışılan konuların başında Caro Quintero’nun yargılanmak üzere ABD’ye gönderilip gönderilmeyeceği geliyordu. (Haftalar ya da aylar sürebilen bu süreç halen belirsizliğini koruyor.)
ABD’nin Mexico City Büyükelçiliği’nde bir yandan kutlama hazırlıkları yapılıyor bir yandan da hummalı bir çalışma yürütülüyordu. Yetkililer 20 milyon dolarlık ödülün kime nasıl paylaşılacağını kararlaştıraya çalışıyordu.
RCQ Görev Gücü’nün eski ve güncel üyeleri, gönderdikleri kısa mesajlarla birbirlerini kutluyordu. Ajanlar bir yandan da Caro Quintero’nun yeni çekilmiş fotoğraflarına bakıyordu.
Görev gücünün kurucusu, “Simsiyah saçlarıyla gençleşmiş gibi görünüyordu” diye tarif etti kartel liderini.
Operasyon sırasında çekilen bu fotoğrafı Meksika Donanması kamuoyuyla paylaştı.
Operasyon sırasında çekilen bu fotoğrafı Meksika Donanması kamuoyuyla paylaştı.
“NASIL YAKALADIĞIMIZI BİZ BİLİYORUZ…”
Büyükelçilik’teki kutlamalar başlamadan üzücü haber geldi. Operasyona katılan Meksikalı deniz piyadelerini taşıyan helikopterlerden biri Sinaloa’da yere çakılmış 14 asker hayatını kaybetmişti. (Kaza halen soruşturuluyor ama ilk bulgular helikopterin yakıtının bittiğine işaret ediyor.)
Büyükelçilik görevlileri planlanan kutlamayı iptal etti.
Birkaç gün sonra Lopez Obrador günlük basın toplantısı için çıktığı kürsüde DEA’in Caro Quintero’nun yakalanmasında “doğrudan hiçbir rolü olmadığını” söyledi.
Bu açıklama DEA ajanlarını şaşırtmadı. Lopez Obrador’un kendilerine pay biçmemesi beklenen bir şeydi ama yine de 9 yıllık çabalarının bu şekilde noktalanmasını tuhaf bulmuşlardı.
Eski ajanlardan biri son noktayı şu sözlerle koydu: “Onu nasıl yakaladığımızı biz biliyoruz. Asıl önemli olan, hayatının geri kalanını parmaklıklar ardında geçirecek olması.”
Düşen helikopterde 14 Meksika askeri hayatını kaybetti
The Washington Post’un “Inside the long, fraught quest to recapture Mexican drug lord Caro Quintero” başlıklı haberinden derlenmiştir.