Bu yıl ne “ittifak” yaptı, değil mi?
Cumhur idi, Millet idi, HDP’nin 7’li masası (pardon 6) derken Sosyalist Güç Birliği ile ittifak sayısı 4 oldu. İnce ve Özdağ da “Türkiye İttifakı”nı kuracaklarını açıklayınca sayı 5’e çıktı. 6, 7, 8 olmayacağını kim argüman edebilir ki. Ya da hepsinin bozulup yerine yenilerinin kurulmayacağını?
Şu soruyla başlamak faydalı olabilir; ittifak(lar) neden kuruluyor?
Aslında Türkiye siyasi tarihinde, ittifak yapmayı (müttefik olmayı) zarurî kılan etken neredeyse daima seçim sistemi olmuş. Bilhassa muhakkak bir oy oranını geçmeyi zarurî kılan seçim sistemini atlatmanın tek yolu; oyları birbirine ekleyerek siyasi temsil hakkı kazanmak. Lakin tarihte başarılı örnek bulmak çok güç. Yeniden de en başarılı sayılabilecek olan(lar)ı hatırlamak, yerinde olacaktır.
Turgut Özal, 9 Kasım 1989’da Kenan Cihan’dan boşalan cumhurbaşkanlığına SHP ve DYP’nin muhalefetine karşın seçilir. 12 Aralık 1990’da İnönü ile Demirel buluşur, ortak bildiri imzalayarak erken seçim isterler. “Solu” birleştirerek seçime gitmek isteyen Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) başkanı Erdal İnönü, Demokratik Sol Parti (DSP) ile birleşme teklifini Bülent Ecevit’e sunar. Ecevit bu teklifi, işi yokuşa sürerek imkânsız kılar. SHP, DSP ile kuramadığı işbirliğinin akabinde sol siyasette yeni bir birlikteliğe yönelir ve solun yeni aktörü Halkın Emek Partisi (HEP)[1] ile işbirliğine masraf. Bu işbirliği sonucunda SHP listelerinden seçime giren 21 HEP’li, milletvekili seçilir.
Fikri Sağlar, bu birliktelik için “Türkiye’nin Trakya’sı, Türkiye’nin Güneydoğu’suyla kucaklaştı” kelamlarını kullanır. Alparslan Türkeş’in başında bulunduğu Milliyetçi Çalışma Partisi’ne (MÇP) yakınlığıyla bilinen Ortadoğu Gazetesi ise Bülent Ecevit’in “SHP bölücülerle işbirliği yapıyor” kelamlarını manşetten verecektir.
Aynı seçimlerde bir öteki ittifak daha yaşanacaktır; Erbakan’ın Refah Partisi (RP) çatısı altında. Baraja takılacağı kesin olan Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) ve Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) adayları RP listelerinden seçime girerler. Ve Türkeş, 11 yıl sonra tekrar TBMM’ye girmeye “hak” kazanır.[2]
Sonuç olarak; DYP yüzde 27,03 oranında oy alarak 178 milletvekilliği kazanmış böylelikle birinci parti olmuştur. İktidardaki ANAP ise yüzde 24,01’le 115 milletvekili çıkarırken, SHP üçüncü parti olmuş ve yüzde 20,75’le 88 milletvekili çıkartabilmiştir. Erbakan’ın RP’si yüzde 16,88 oranındaki oyuyla 62 milletvekili, Ecevit’in DSP’si ise yüzde 10,75 oranında oy alarak lakin 7 vekilliğe sahip olmuştur. (Yani SHP+DSP oyu yüzde 31,50. Milletvekilliği sayısı ise yüzde 50’nin üzerinde)
İTTİFAKSIZ İKTİDAR İMKÂNSIZ
Tekrar bugüne dönersek, yani ittifakların neden kurulduğuna!
Bu dönemki ittifakların seçim sisteminin zorlamasından fazla, rejimin zorlamasından kaynaklandığını söylemek lazım. Yüzde 7 olan baraj yalnızca küçük partileri ittifaka girmeye ya da ittifak kurmaya zorlayan bir etken. Meğer AKP’nin, MHP’nin, CHP’nin, İYİP’in ve HDP’nin baraja takılma sorunu yok. Yeni rejimin yani başkanlık sisteminin; iktidara sahip olanların dışındaki tüm aktörleri yalnızca iktidar imkanlarından uzaklaştırması değil, birebir vakitte tüm siyasi süreçlerde etkisiz/yaptırımsız hale getirmesi ittifakları kaçınılmaz hale getirdi. Ya iktidardasınız ya da siyasi geveze!
Bir öteki tabir ile bugünün Türkiye’sinde siyasi aktörlerin gücü, siyasi amaçlarının büyüklüğüyle belirleniyor. Amaçta iktidar olmak yoksa siyasal varlık da “ciddiye alınmak”tan uzaklaşıyor. İktidar olmayı gerçekçi göstermek ise kurulan müttefiklik bağları ile mümkün. Kılıçdaroğlu’nun ve Akşener’in farklı ayrı cumhurbaşkanlığına aday olması ve ikinci cinste ortaklaşması da bir tercihti. Fakat belirlenen tercih bu olmadı. Çok öncesinden kurulan “müttefiklik”, başarılı olunabileceğine ait bir kanaat oluşturduğu üzere, Kılıçdaroğlu’nun (neredeyse açıktan) cumhurbaşkanlığına, Akşener’in de (açıktan) başbakanlığa aday olma savı, siyasi pusulanın bu iki aktöre dönmesinde değerli etken. Demirtaş’ın “seni lider yaptırmayacağız” argümanı değil midir, onu hala gönüllerde tutan! Babacan’ın, Davutoğlu’nun sönükleşmesi, kuşkusuz tezlerinin zayıflığıyla direkt ilgili (bu ortada, bunların siyasi tezini bilen var mı?!). Bahçeli’nin durumunun da bu bahisle ilgisi var fakat onun sıkıntıları daha büyük!
****
Sanırım birileri “tamam gaye hasıl oldu, yazıyı burada bitir” diyor. Hatta o birilerinin içinden kimileri “devam edersen, yazdıklarınla değil, yazmadıklarınla itham edileceksin” demeye başladı bile…
Ama bir yazı bu türlü bir cümleyle bitirilemez ki… El mecbur, devam…
****
SOLDAKİ ARMUDUN SAPI VAR ONUN SOLUNDAKİ ÜZÜMÜN DE ÇÖPÜ
Anlaşıldığı üzere asıl bahsimiz; sol ittifaklar ya da solcuların içinde bulunduğu ittifaklar ya da solcuların yapmak zorunda kaldığı ancak tercih etmediği ittifaklar…
Şu cümleyle başlayalım zira sonunda lazım olacak (onunla bitireceğiz); “hayal etmeye bile hamasetimiz olmazsa nasıl gerçek olsun, değil mi?”[3]
Örgütlü ya da örgütsüz solun, “tarihin en kritik siyasi sürecinden geçtiğimiz bu dönemde”[4] siyasi argümanı nedir? Türkiye halklarının hayatını siyasi, toplumsal, ekonomik, kültürel olarak değiştirecek hangi somut/gerçek bir “değişiklik” (100 yıl sonra değil şimdi) yapacaklarını vaat ediyorlar?
HDP ve başlamadan 9’lu, başlayınca 8’li, ikinci adımda 7’li, şimdilik 6’lı masası ile başlamak zorunlu! (Bu kinayeli cümlenin sorumlusu herhalde cümleyi kuran olamaz).
HDP’nin kısıtları aşikâr. Bir tarafta Ortadoğu coğrafyası mevcut. Daha doğrusu Suriye ve Irak jeo-politiği. Bilindiği üzere emperyalist aktörlerin Suriye topraklarına müdahalesi Kürt siyasi hareketi için hem fırsat hem kriz oluşturdu. Irak’ın istikrarsızlığı da hem kriz hem fırsat idi aslında. Hülasa görünür gelecekte Kürt Siyasi Hareketi, tüm önceliklerini bu bölgedeki gelişmeler üzerinden belirleyecek. Bilhassa Suriye’de milletlerarası hukuk tarafından “tanınmaya” bu kadar yakın iken.
Diğer yandan Türkiye hükümran sınıflarının “gel-git”leri bir türlü HDP’yi sisteme entegre edecek bir formül bulamadı, bir formülde uzlaşamadı.[5] Erdoğan’ın alternatif yaratma, kandırma, yedekleme taktikleri en sonunda topyekûn tasfiye/imha etme (hem bölgede hem ülkede) kademesine ulaştı. Belediyelere atanan kayyumlar, cezaevlerine doldurulan partililer, dokunulmazlığı kaldırılan vekiller, tahliye edilmeyen hasta tutsaklar…
Gelinen noktada Kürt siyasi hareketi için tek bir tercih (zorunlu) mevcut; Erdoğan’dan kurtulmak.[6] Hasebiyle ve bilhassa Irak ve Suriye’de Erdoğan’ın siyasi/askeri icraatlarından kurtulmak.
Bunun için Türkiye’de oluşmuş Erdoğan zıddı cephenin içinde yer almak, içinde olmasa bile yakınında durmak, omuz vermek. Yalnızca bunun makul ve mantıklı bir yolunun bulunması ve müttefikler tarafından da kabul görmesi gerek.
Kürt siyasi hareketinin bu (zorunlu) tercihi karşı-devrimci midir, işbirlikçilik midir ya da sınıf uğraşının reddi midir? Hâlâ 1919’dan, 1923’ten kurtulamamış (hatta biraz daha geriye gidip dogmatik Marxizmden kurtulamamış) bir “sosyalist” değilseniz buna karşılık vermekte zorlanırsınız? Zira tıpkı vakitte Kürt siyasi hareketinin (merkezi seviyede olsa bile) laikliği önemsemesini, bayanların eşitliğini öncelemesini, Türkiye soluyla ortak hareket etme ısrarını görmezden gelemezsiniz!
Birileriyle kalıcı ya da süreksiz ittifak kurmak, müttefik olmak için bardağın boş tarafında değil, dolu tarafında neler olduğuna bakmak gerekir. Yani ortaklaşılan bahislerin neler olduğuna? ABD ile bağlantıları var, sınıf çabasını önemsemiyorlar, ulus kimliğini öne çıkarıyorlar çeşidinden tabirler ittifak kurmamanın mazeretleridir.[7] Bu topraklarda bağımsız aday çalışmalarının birlikte yapıldığı ve kazanıldığı periyotları hatırlamak gerek. Ufuk Uras için ortak kampanya yapılırken Kürt hareketi bugünden çok mu farklı idi? Ya da Selahattin Demirtaş’ın adaylığının yarattığı heyecan yalnızca Kürtlere mi aitti? Bunlar sosyalizme zeval getirmedi de…
Bırakın Saray karşısında güçlü bir üçüncü cephe yaratmayı, tek başına şu münasebet kâfi olmalı; ezilen bir halkın siyasi temsiliyetini yani iradesini devrettiği bir örgütün süreksiz, sonlu bir ittifak önerisi bu kadar kolay kolay elinin karşıtıyla itilmemeli (idi). Üstelik (neredeyse) bu teklif üzerine ve öneriyi reddetmeyi kolaylaştırma ismine (aynı vakitte itibarsızlaştırma) ve bir de ismine “sosyalist” denen yeni ittifak kurmak![8]
****
Elbette bir de bütün ufkunu; kendi örgütlerini korumak, haydi biraz daha büyütmek olarak sınırlayanlar var. Politik doğrultu kaybedilmediği sürece bu tercih ne berbattır ne de yanlış. Politik olarak biriktirmecidir, usul olarak reformisttir, örgütsel olarak da konformist. Ve kırılma anlarını, sıçrama zamanlamasını daima kaçırır. “Hayal edecek cesaret”in yerini alışkanlıklar (günlük siyasi işler) işgal etmiştir.[9]
HAYAL-Ü İTTİFAK
Bu yazının, (yukarıda taşlarını döşedikten sonra) sonuç kısmına sıra geldi.
1-SHP-HEP ittifakı, Kürt halkının temsilcileri ile sosyal-demokrat kitlenin temsilcileri ortasında ortak siyasi gayeler kurulabileceğini göstermiştir. Ve bu durum sıçramalı sonuçlar yaratmıştır.
2-Sol örgütler, büyük oranda “sosyalist mahallenin” baskısıyla Kürt siyasi hareketi ile tarihte birlikte davranmış ve bu işbirliği, bırakın olumsuz sonuç yaratmayı, ilerletici politik sonuçlar yaratmıştır.
3-Solun, uzun müddettir kaybettiği hayal gücü, devrimci irade, “sözde imkânsız” projeler üretme yeteneği tekrar kazanılabilir. Bu türlü bir prosedür, hiçbir sonuca “yol açmasa” bile statükoyu/statükoları sallar.
****
Şimdi, lafı daha fazla evirip çevirmeden bodoslama “öneriye” geçelim!
Bu seçimlere, CHP+HDP+Sosyalistler İttifakı olarak girmek mümkün müdür?
Elbette ‘hayır!’, değil mi? CHP, asla kabul etmez, seçmeni de (daha evvel kabul etmiş olsa da şimdi!) etmez. Derin devlet aslında müsaade vermez. Sosyalistleri hem CHP’nin hem de HDP’nin peşine takmak olur. Olsa bile oy sayısı yetmez. Başkaları gidip AKP ile birleşir.
Tamam, tamam, benimki yalnızca bir hayal, dedim ya… (cesaretimi maruz görün)
Şimdi bu hayali, birlikte ilerletmek isteyenlerle devam edelim. (Hayal kurmak istemeyenler, devamını okumayabilirler elbette).
Ve diyelim ki “bütün mahalle” birleşti ve millet ittifakını bozdu ya da mahalle karıştı ve “kendiliğinden” bozuldu.[10] Ortada koca bir siyasi boşluk. Geri kalan 5’li, yani İYİP+SP+DP+Gelecek+Deva, iktidar alternatifi olabilir mi?
Aritmetik: CHP, yüzde 30’a yakın, HDP yüzde 15’e yakın yüzde 1-3 üzere sosyalistler. Kaç etti? Yüzde 40-45. Yaratacağı sinerjiyi ekleyin. Bir de ne yaparsa yapsın Erdoğan’a oy vermeyecek karşı mahalledekileri. Ufak da olsa bir ihtimal mevcut değil mi?!
Bu ülkede siyasetin, baskının aşağıdan gelmesiyle lakin kuruluşun üstten dizaynıyla işlediğini biliyoruz. Bu türlü proje, âlâ bir “dizayn” ile tek bir bireyin savrulmasına imkan vermeyeceği üzere sol toplumsal bağları tekrar inşa edeceği de kesin. Bir de hatırlamak gerekir ki SHP-HEP ittifakı 30 yıl evvel “yukarıdan” kurulmuştu, meğer bu ortada çok çok daha güçlü bir ittifakın “aşağıdan” kurulduğuna tanıklık etti bütün meydanlar; Seyahat İsyanı’nda…
Sosyalistler, CHP’nin ve HDP’nin peşine takılırmış. Şayet bu türlü bir durumda, bağımsızlıklarını koruyamıyorlar ise, farklı ve devrimci bir iktidar perspektifi geliştiremiyorlar ise bırakın takılsınlar (diyeceğim ama!!).
Emperyalistler müsaade vermez, işverenler tutuşur, derin devlet elinden gelen her şeyi yapar. Bunların rastgele biriyle “karşılaşmadan” sosyalistlik yapmayı “hayal eden” var mı? Müsaade verin de “çatışma” bunlarla ve buradan kurulsun!
Bu gece uyumadan evvel bir “hayal” kurun!
“Hayal etmeye bile cüretiniz yoksa”, âlâ uykular…
NOTLAR
[1] DAİMA; içerisinde SHP’den ayrılan milletvekillerinin de bulunduğu Kürt siyasetçiler tarafından 7 Haziran 1990 tarihinde kurulan ve Kürt siyasi hareketinin Türkiye’deki birinci yasal temsilcisi olarak kabul edilen parti.
[2] CHP’nin Akşener’in İYİP’i için yaptığını, o periyot RP, Türkeş için yapmıştır.
[3] Ozz Büyücüsü
[4] Bizim vaktimizde neredeyse bütün siyasi tahlil yazıları buna misal bir cümle ile başlardı!
[5] Gel; SHP ile ittifak, Git; Çiller-Ağar devri. Gel; Öcalan’ın yakalanması, Git; Öcalan’ın tecridi, Gel; Dolmabahçe görüşmeleri, Git; Dolmabahçe inkârı, Gel; Rojova, Git; Rojava ve Git-Gelme; Tayyip Erdoğan.
[6] Bu emel için mahallî seçimlerde Kürt seçmene CHP amblemine hatta Mansur’a oy verdirtmeyi bile tercih ettiler.
[7] ABD’ye karşı ya da ortak sınıf örgütü kurmak için önerilmiyor ki. Ya da gelin ulus kimliğimize sahip çıkın diye de değil. Hatta birlikte ihtilal yapalım da…
[8] Bunun bu türlü olmadığını argüman edecek olanların, şu soruya cevap bulması gerekli; bu ülkede “sosyalist ittifak” kurma gereksinimi artık mi hasıl oldu? Bilhassa, yıllardır bu bahisteki en kolay birlikte davranma tekliflerini bile görmezden gelenlerin…
[9] Bu kısma, 7’li masayı 6’ya düşüren Halkevlerine değinmeyi de eklemek gerekecek. Kusura bakmasınlar, bu tavrın ne ideolojik ne politik ne de “devrimci sandık taktiği” üzere münasebetlerle açıklanabilecek bir hali yok. Ferdî gelgitlerle ya da tabanın CHP sempatisine teslim olmakla açıklamak en azından daha dürüstçe olur. Sandık önlerine konduğunda, kitlenin CHP tercihine meyletmesi çok daha kolaylaştırılmış oldu yalnızca.
[10] Gürsel Tekin‘in “HDP’ye bakanlık verilebilir” kelamı ipleri gerebiliyor ya da RP’nin İstanbul Kontratı karşısındaki tavrı yok sayılıyor. Yani bozulması pek mümkün.