T24 Kültür Sanat
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi ve İTÜ Sürdürülebilir Güç ve İklim Sistemleri Laboratuvarı Sorumlusu Prof. Dr. Ahmet Duran Şahin, çok hava olaylarının güç sistemlerine verdiği zararın hafifletilmesi için iklim değişikliğine uyumlu sistemlere geçilmesi gerektiğini söyledi. Şahin “İletim sınırlarının tamamının iklim değişikliği koşullarına nazaran tekrar revize edilmesi gerekiyor. Yenilenebilir güçler genelde iklim kaynaklı güçler ve iklim değişiyorsa bunların da potansiyel ve ekstrem durumlarının değişmesi gerekiyor” dedi.
İklim değişikliği nedeniyle çok hava olaylarının sayısı ve sıklığında artış yaşanırken güç üretimi ve dağıtımı da bu durumdan olumsuz etkileniyor.
Küba’da geçen hafta şiddetli yağış ve rüzgarlarla tesirini gösteren tropikal fırtına Oscar, güç üretim bölgesini de etkileyerek güç santrallerine ziyan verdi. Ekim başında Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Florida eyaletini vuran Milton Kasırgası nedeniyle milyonlarca kişinin elektriksiz kaldığı açıklanırken geçen eylül sonunda meydana gelen Helene Kasırgası sebebiyle Florida’da 1,2 milyon, Georgia’da 1 milyon, Güney Carolina’da 1,3 milyon ve Kuzey Carolina’da 600 bin mesken ve iş yerinde elektrik kesintisi yaşandı.
Farklı ülkelerden bilim insanlarının oluşturduğu World Weather Attribution (WWA) bilgilerine nazaran, Kuzey Atlantik’te Katrina, Irma, Maria, Harvey, Dorian ve Florence kasırgalarının toplam yağış ölçüsü iklim değişikliği nedeniyle sırasıyla yüzde 4, yüzde 6, yüzde 9, yüzde 15, yüzde 7,5 ve yüzde 5 arttı ve bu hava olayları nedeniyle 500 milyar doların üzerinde maddi hasar yaşandı. Kuzey Pasifik’te Morakot Tayfunu’nun yağış ölçüsü yüzde 2,5 ila yüzde 3,6 artarken, iklim değişikliği nedeniyle Hawaii etrafı, Doğu Pasifik ve Arap Denizi’nde son yıllarda yaşanan çok siklon dönemlerinin görülme mümkünlüğü artış gösterdi. Sandy Kasırgası’ndan etkilenen noktalar ise iklim değişikliği nedeniyle daha da genişledi ve bu durum 8,1 milyar dolar ek hasara yol açtı.
Aşırı hava olaylarının güç santrallerine verdiği ziyanlara ve bu ziyanların nasıl azaltılabileceğine ait AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Şahin, iklim değişikliğinin hava olaylarını beklenenin dışında etkilediğini söyledi.
Milton kasırgası sonrası Florida
“Büyük fotoğraf değiştiği anda küçük fotoğraf de değişiyor”
Hava durumunun 1 ila 10 günlük kısa mühletleri, iklimin ise olağan bedel olarak kabul edilen 30 yıllık süreyi içeren durumları kapsadığını belirten Şahin, “Büyük fotoğraf değiştiği anda küçük fotoğraf de değişiyor. Yani iklim yahut hava normalleri değiştiğinde hava olayları da değişimle karşı karşıya kalmış oluyor. Bizim ekstremler yahut uç kıymetler dediğimiz durumlar var ve bu uç kıymetlerde sıklığın ve şiddetin artması bekleniyor. Fakat ‘iklim değişti’ yahut ‘ekstremler arttı’ diyebilmemiz için geçmiş yıllara ilişkin de ekstremlerin elimizde olması gerekiyor. Tahminen de şu an ekstrem dediğimiz olay yüzyılda oluşabilecek olağan bir olay olabilir. Fakat bilim dünyasında kabul gören, iklim ve buna bağlı olarak ekstremlerde sıklık ve şiddet açısından büyük değişikler yaşandığı.” dedi.
Aşırı hava olaylarının güç dalı üzerindeki tesirinin incelenmesi için her bir güç kaynağının farklı biçimde ele alınması gerektiğini söz eden Şahin, termik santraller için sorun oluşturan çok ısınmanın, farklı bir güç kaynağı açısından avantajlı sonuçlar içerebildiğini vurguladı.
Jeotermal ve gelgit gücü dışındaki yenilenebilir güç kaynaklarının atmosferden etkilenen kaynaklar olduğu bilgisini veren Şahin, şöyle devam etti:
“Fırtınalar, rüzgar gücü açısından önemli bir sorun. Rüzgar gücü santralleri saniyede 25 metre üzeri rüzgar şiddeti durumlarında çalıştırılmazlar. Çok şiddetli bir rüzgar varken bol elektrik üretimi olsun diyemiyoruz tam bilakis rüzgar gücü açısından elektriğin üretilmediği vakitlerdir bunlar. Rüzgarın ekstremleri hem düşük rüzgar hem de yüksek rüzgar şiddetleridir, örneğin saniyede 4-5 metreden daha küçük rüzgar şiddetlerinde rüzgar türbinleri üretim yapamaz. Rüzgar gücünde yatırım yapıyorsanız yüksek fırtınalı vakitler için elektrik arzını öbür bir kaynağa nazaran planlamanız gerekiyor. Tahminen de rüzgar çiftliklerinin bölgesel değil farklı bölgelerde olacak formda yerleştirilmesi gerekiyor. Rüzgar enerjisinde türbin seçimi de çok kıymetli zira her bölgenin özelliklerine nazaran türbin seçmek gerekiyor. Sınıf 1, sınıf 2, sınıf 3 denilen rüzgar kümesine nazaran türbin çeşitleri var. Bunların da ekstrem rüzgar durumlarında dayanıklılığına bakılıyor. Türkiye’de ekstremler için düşük kabul edilen çoklukla sınıf 3 kümesi rüzgar türbinleri kullanılıyor.”
“Kuraklık, hidroelektrik santrallerinde en büyük problem”
Karada kullanılan güneş gücü sistemleri için kar yağışı ve ekstrem rüzgarların, yüzer güneş güç sistemleri için de bunlara ek olarak dalgaların risk oluşturduğunu lisana getiren Şahin, çok kar, rüzgar ve dalga yüklerinin hesaplanmadığı durumlarda fotovoltaik sistemlerde problemler yaşanabildiğini aktardı.
Hidroelektrik santrallerinde ise en büyük sorunun kuraklık olduğuna dikkati çeken Şahin, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Yağışın bol olduğu vakitlerde hidroelektrik santralleri dolarken kurak vakitlerde su olmadığı için yapılacak bir şey olmuyor. Aslında bunların hepsi iklim değişikliğine bağlı yaşanan ekstremlerin birer tesiri olarak karşımıza çıkıyor. Örneğin Isparta’da geçtiğimiz yıllarda buzlanma yaşandı ve bağlantı sınırları çöktü. Zira o kadar şiddetli bir kar yağışı beklenmiyordu. Bu iletim sınırlarının tamamının iklim değişikliği kurallarına nazaran tekrar revize edilmesi gerekiyor. Yenilenebilir güçler genelde iklim kaynaklı güçler ve iklim değişiyorsa bunların da potansiyel ve ekstrem durumlarının değişmesi gerekiyor.” (AA)
|
“Köyde muvaffakiyet için ya boyun eğersin ya da başkaldırırsın, ben herkese başkaldırdım!” Kars’ta hayvancılık yapan 24 yaşındaki Hilal Erben anlatıyor
|
|
Günün öne çıkan haberleri TIKLAYIN | CHP’li Lider Ahmet Özer tutuklandı, Esenyurt Belediyesi’ne kayyım atandı! TIKLAYIN | Esenyurt kayyımı makam koltuğuna oturup poz verdi: Birinci iş olarak Ahmet Özer’in fotoğraflarını indirtti TIKLAYIN | Narin Güran’ın babasına gelen ileti: “Ben Narin!” TIKLAYIN | 107 yaşındaki bayanın alnında boynuz çıktı TIKLAYIN | Arda Kardeşler 500’den fazla hakaret davası açtı; 11 milyonluk gelir iddiası TIKLAYIN | Araştırma: Türkiye’de birinci cinsellik yaşı 20; bayanların birçok orgazm olmuyor TIKLAYIN | Sayılar netleşti: Emeklilere enflasyon oranında artırım geliyor! TIKLAYIN | Ertuğrul Özkök: Türk halkının 10 trendi; CHP bir ay ortadan sonra yeniden birinci parti pozisyonuna geçti TIKLAYIN | Mansur Yavaş’tan Ahmet Özer’le ilgili birinci açıklama: Gözaltına alınması yasaya uygun değil, demokrasi ve hukuk devleti ismine endişe TIKLAYIN | İslam Memiş’ten altın ve gümüş uyarısı |