ABD Başkanı Donald Trump’ın çarşamba günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile 1,5 saatlik bir telefon görüşmesi sonrası “Ukrayna’da barışı sağlamak için anlaştıklarını” açıklaması, Washington’ın Avrupalı müttefiklerini ortada bıraktı. Trump’ın açıklamalarına gelen reaksiyonlar, Avrupalı başkanların bu görüşmeden büsbütün habersiz olduğunu ortaya koydu. ABD Lideri’nin birinci vazife devrinde de Avrupa’yı ikincil ve yönetilebilir bir ortak olarak gördüğü biliniyordu lakin Trump’ın son adımı Atlantik’in doğu yakasındaki müttefiklerini yok saydığını gösterdi.Financial Times’a konuşan bir Avrupalı yetkili Trump’ın iletisini “Ödemeleri sen yap, hiçbir kar elde etme, toplantılara katılma ve çeneni kapa” olduğunu belirterek yaşanan şoku ve şaşkınlığı gözönüne serdi.
Trump’ın, Putin ile görüşmesinden evvel Avrupa’ya birinci şok ABD Savunma Bakanı Peter Hegseth’ten geldi. Hegseth NATO-Ukrayna Temas Kümesinde yaptığı açıklamada, ABD’nin değişen global öncelikleri çerçevesinde Avrupa’nın artık merkezde olmadığını belirterek adeta “Başınızın dermanına bakın” iletisi verdi. Çin ve hudut sorununa işaret eden Hegseth Ukrayna’da da 2014 öncesi hudutlara dönüşün mümkün olmadığını belirtirken, Kiev’in NATO üyeliğine kapıyı kapaması ve Ukrayna’nın güvenliği ile yine inşasının Avrupa tarafından karşılanması gerektiğini belirtmesi ve NATO’nun 5. unsurunun uygulanamayacağını belirtmesi Rusya’ya büyük ödün vermek olarak değerlendirildi.
Hegseth’in açıklamaların şokunu atlatmayan Avrupa, akşam saatlerinde Trump’ın Rusya lideri Putin ile “uzun ve verimli bir görüşme gerçekleştirdik” sözüyle adeta krize girdi. Trump’ın açıklamasında Rusya ile tarihi bağlara İkinci Dünya Savaşı üzerinden gönderme yapması, kıtanın Washington ile Moskova ortasında paylaşıldığı Soğu Savaş periyodunu akıllara getirdi. ABD Lideri’nin Ukrayna’da ateşkes konusunda müzakerelere başlama konusunda anlaştığını belirtmesi de, Avrupa’yı büsbütün süreçten dışladığını gösterdi.
Trump’ın Putin ile görüşmek için Avrupa’da bir nokta yerine Suudi Arabistan’ı işaret etmesi de, Avrupa’nın global alandaki rolünü ikinci olana indirgemek olarak değerlendirildi. ABD Başkanı ile Putin son yüz yüze görüşmelerini finlandiya’nın başşehri Helsinki’de gerçekleştirmişlerdi.
Trump ile Hegseth’in açıklamaları ışığında Ukrayna’da savaşın ABD’nin belirttiği biçimde bitmesi halinde Avrupa’ya büyük siyasi bedelinin dışında, 3 trilyon dolarlık bir faturanın çıkmasına da sebep olacak. Bloomberg’in hesaplamalarına nazaran yalnızca Ukrayna ordusunun tekrar yapılanması için 175 milyar dolar gerekiyor. Yeniden, Ukrayna’ya konuşlandırılacak 40 bin kişilik bir éBarışı Müdafaa Gücünün önümüzdeki 10 yıl için masrafının 30 milyar dolar olacağı belirtildi. ABD güvenlik şemsiyesini kaybeden Avrupa ülkelerinin savunma harcamalarını GSMH’nın yüzde 3,5’uğuna çekmesi de 2,7 trilyon dolarlık bir maliyete sebep olacak. Hakeza savaş sonrası Ukrayna’nın yine inşa maliyetinin de 230 milyar doları bulabileceği kaydediliyor.
ABD’nin Ukrayna savaşı ve Avrupa’nın güvenliğine ait çıkışlarının akabinde avrupalı başkanlar şaşkınlıklarını gizleyemedi.Fransa, Almanya, Polonya, İtalya, İspanya ve İngiltere; ABD ile Rusya ortasında diplomatik temasların arttığı bir devirde yaptıkları ortak açıklamada, Ukrayna’da kalıcı barışın “Kiev idaresi ve Avrupasız” sağlanamayacağı reaksiyonunu gösterdi. Açıklamada, “Ukrayna’nın sağlam güvenlik garantilerinden faydalanması gerektiği” ve “Ukrayna’da adil ve kalıcı bir barışın güçlü bir transatlantik güvenliği için gerekli şart olduğu” belirtildi. Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius, Avrupa’nın da bu müzakerelerin modülü olması gerektiğini belirterek, “Benim için Avrupa’nın müzakerelere dahil olması gerektiği açıktır ve bu bahiste hiçbir kuşku yoktur” dedi. Fransa Savunma Bakanı Sebastien Lecornu, Ukrayna’nın “güçsüz” olduğu barış müzakerelerinin Avrupa’yı “dramatik güvenlik durumuna” sürükleyeceğini belirtti.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, ABD Lideri Donald Trump’ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile savaşın geleceği konusunda açıklamalar yaptı. Gazetecilere konuşan Zelenski, “Ukrayna’nın dahil olmadığı hiçbir muahedeyi kabul etmeyeceğini” söyledi. Müzakerelerin, Rusya ile ABD ortasında ikili bir görüşmeye dönüşmesinin “Her şeyin Putin’in planına nazaran gitmesi” manasına geldiğini belirten Zelenski “Ukrayna olmadan Ukrayna’dan kelam edilemez” ve “Avrupalıların da müzakere masasında olması gerekiyor” yansısını gösterdi. Zelenski ülkesi için önceliğin ABD’nin dahil olduğu “güvenlik garantileri” olduğunu vurguladı. Öte yandan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, ülkesindeki maden kaynaklarıyla ilgili işbirliği yapmak üzere ABD tarafıyla görüşmeye başladıklarını bildirdi.