Sultan Gülsün
1960’lardan sonra bayan hareketinden yükselen şiir, toplumsal değişim için bir güç olmaya devam ediyor. Evet, hâlâ çıkılması gereken dağlar var, uzayışıyla bilmemiz gereken sular. Ömrümüz boyunca salt bir memnunluk mu arıyoruz ve sonunda yüceleştirdiğimiz ideayı yaşayarak bulacağımıza inancımız var mı? El ele giden bu sorular Cevahir Bedel’in sözcesinde randevulaşıyor.
Dersim doğumlu Cevahir Bedel’in Manos Yayınları’ndan çıkan yeni şiir kitabı ‘Bir Dağ ki Hiç Olmadı’, bizi Kanîya Sıpî’nin ötesindeki Sawa Dağı’na götürüyor. Kemal Burkay’ın anılarında yer bulan Sawa’nın doruğundan görünen Mazgirt, Munzur-Mercan sıradağlarıyla ve Sulb û Sutar dağlarıyla çevriliyor yanımız. Kolektif tecrübemizin ve şuurumuzun bir kesimi olarak şairin hatırlattığı dağa çıkıyoruz artık, yüksekliğini suçlamadan.
Şiirde gerçek benliğini paylaşmanın öbürleri için değerli bir şey, yani her şeyi açığa çıkarmanın bir yolu olduğunu düşünüyor şair. Şair Audre Lorde’un not düştüğüdür ya ne de yerindedir: Hayatta kalmak için bir yol bulunacağında şiir gerektir bize. Bu yüzden Bedel de derinlikle çiziyor hudutları. Gülperi ile paylaştığı gecenin detaylarını görebiliyorum, Gülizar’ın nefesini duyabiliyorum ve çiçeklerin nazik yanıtları geliyor sorgunun belirdiği yere. Cevahir Bedel’in şiiriyle kurduğumuz alaka, haksızlığa karşı öfkeyle bizi titretebilenin tıpkı vakitte bir çiçeğin kokusuyla da titretebilen olduğunu gösteriyor. Yurdun ıraklığını ve bundan sebep duyulan derin hüznü hissetmeye davet ediyor. Diğer bir deyişle inananlar için Allah’ın bir dağ tepesi tecrübesi diyebiliriz. Ve “senin hatırın için o kadar çok yol kat ettim ki!” bunun sitemini de, gayretini da imalıyor.
Mitolojide de bilinir ki dağlardan kameolarla bezenmiş antik Yunan ilahları Olimpos Dağı’nda yaşar, tıpkı rabler Sisifos’u bir kayayı sonsuza kadar bir dağın zirvesine itmeye zorlayarak cezalandırır. İda Dağı’nda toplanırlar rablerin cengine, Nuh’un gemisi bir dağın doruğunda durur. Hindu inancında Shiva, bir dağın zirvesinde yaşar. O denli ki dağlar uzun vakittir dönüşümün yeridir. “Yüceyi” arayan olarak tanımlanan lisan ve fikirler gelmiştir buraya.
Bir Dağ ki Hiç Olmadı, Cevahir Bedel, 96 syf., Manos Kitap, 2022. ‘Bir Dağ ki Hiç Olmadı’da Gülperi, Gülizar, İsmail ve Ey Kimse atıflarıyla dört kısmın bir ortaya getirildiğini görüyoruz.
alıyor kelamı: karanlığın lisanını bilen gülperi
Ateş saçan gülperi’nin sesi, hoş kokusuyla gülperi’nin gecesi, sevinç veren gülperi’nin boynunda biçimlenen uzaklık, ömrü sırf iki hafta olan Rafflesia nidasıyla sesleniyor: senin uzun gecelerinde bir telaş var/hiç bitmeyecek bir aralık, acıya açık/ayaklarını uzattığın korunaklı yalnızlık/ dokunmasız hınç, rafflesia rafflesia/ süratle geçerken tüm bedenimden
alıyor kelamı: ciltlerin lisanını bilen gülîzar
Şiirde isimsiz öteki bir kişiliğe dikkat çekiliyor ve yalnızlığın şık çizgisinde vurgu: “ey hiç kimse”. Personanın kişileştirildiği düşünülürse şiir boyunca dağ, orada olmayanlarındır. O kadar yüksektir ki, istese de bir şey söylemek için ona ulaşılmazdır. Bu nedenle, dağ yalnızlık içinde bırakılır. Persona ne kadar vaktin geçtiğini ölçemese bile, vaktin geçişini gösterir: gülîzar diyorum bir çocuk geliyor/ geliyor usancın görkemli ülkesinden/ ellerinde göğün en biçimli elması
Şiirini ilerleten, gelip geçiciliğin nedeni olarak ortaya çıkan, gelip giderken kalınan dağ… Yasını tanımlarken konuşan da dağın kendisidir. Dağla konuşamayan dağın yüksekliğine kadar izlenebilir. Her şeyin bir gün düşeceğini söyleyen dağ, sonların yükselip alçaldığını iz/leyerek ne kadar vakit geçtiğini doğrular. Uzun varışlar için biriken tutku, ağır ağır ilerleyerek “olmak” fikri..
alıyor kelamı: duvarların lisanını bilen ismail
dağ oldu ellerim dokunmanın yokuşu/sen yalnızlığı bilmiyorsun İsmail/ etin etle sınanmasını terin terle/sen bir şey bilmiyorsun ne için çıkarıyorum küpelerimi gün ortasında
İnci saçan gülîzar’ın elleri, ışık saçan gülîzar‘ın sabahı, tasa saçan gülîzar’ın saçları, zehir saçan gülîzar’ın ayakları kısımlarında dağın berisindeki su, bayan ve saç temalarının da yoğunlukla işlendiğini görmek mümkün. Jina’nın saçlarında susturulmaya çalışılan türküleri bir anda duymaya başlıyoruz güya bütün insanlığın sesiyle saçların uzayışını acı ritmiyle etin dökülüşünü sevildiğinde/ ben çıplaklığı bilmiyorum/su olmayı sudan öte.
Epigraflarda Şah Hatâyî’ye uğrayışını bildiğimiz şair, varamadığı dağa, Sawa’ya adıyor şiirlerini. 2 bin metre yüksekliğindeki dağın zirvesinde mezarı olduğu söylenen Şahismail’e sonsuzdan evvel seslenir üzere: “ey orada, hiç orada, kimse orada, dur!/sözcüklerin ve ciltlerin manası yok, bekle”
Şair bu satırları tekraren tekrarlamam için beni çağırıyor üzereydi. Bende akustiği duymanın yaygın tecrübesiyle satırları tekrarladığımı farkettim. Sesin gidimi, imgelerin akışkanlığı ve bir ortaya gelerek ruh halimiz ile benzerlik yaratma biçimini kutladığım sevgili şairin konuğu oldum.
Şenlikle başlayan şiiri bilgelikle bitti.
Kutladım.