Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası(TCMB), Para Siyaseti Kurulu’nun(PPK)özetini yayınladı. Özette zelzelenin iktisat üzerindeki tesirlerinin izlendiği belirtilirken, sarsıntı öncesinde iktisadın canlı olduğuna işaret edildi. Zelzele bölgesinde yapılan incelemeler sonucunda bölgenin sanayi üretim altyapısının büyük ölçüde korunduğu ve üretimin sürekliliğinin sağlandığı söz edildi. Sarsıntının yakın vadede ekonomik aktiviteyi etkilemesi beklenmekle birlikte orta vadede Türkiye iktisadının performansı üzerinde kalıcı bir tesirde bulunmayacağı belirtildi.
TCMB’nin PPK özeti şöyle:
1. Tüketici fiyatları ocak ayında yüzde 6,65 oranında artarken yıllık enflasyon 6,59 puan düşüşle yüzde 57,68 düzeyine gerilemiştir. Yıllık enflasyon hizmet kümesinde yükselirken güçte daha fazla olmak üzere başka tüm alt kümelerde bariz düşüş kaydetmiştir. Bu devirde aylık bazda güç kümesinde fiyat artışı ölçülü seyrederken, en bariz yükseliş hizmet kümesinde kaydedilmiştir. Hizmet fiyatlarının seyrinde besin ve taban fiyat gelişmelerinin yanı sıra, yine değerleme oranının etkilediği kümeler ve dönemsel fiyatlama davranışına sahip kümelerin tesirleri hissedilmiştir. Üretici fiyatları ocak ayında güç fiyatlarındaki düşüşün dayanağıyla yıllık bazda gerilemeye devam etmiştir. Bu görünüm altında yıllık değişim oranları B göstergesinde gerilerken, C göstergesinde yükselmiştir.
2. Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları aylık bazda yüzde 6,62 ile son yıllardaki tarihî ocak ayı ortalamasının üzerinde artış kaydetmiştir. Bu kümede yıllık enflasyon 6,87 puan düşüşle yüzde 71,00 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 4,45 puan, işlenmiş besinde ise 8,44 puan azalışla sırasıyla, yüzde 68,80 ve yüzde 73,56 düzeylerine gerilemiştir. Mevsimsellikten arındırılmış bilgilere nazaran işlenmemiş besin kümesinde sebzede daha bariz olmak üzere, taze meyve ve zerzevat fiyatlarında gerileme olduğu izlenmiştir. Ocak ayında besin fiyatlarındaki artışın yaklaşık dörtte üçü ekmek-tahıllar ile et, süt ve bunlarla ilişkili eserlerdeki gelişmelerden kaynaklanmıştır.
3. Güç fiyatları ocak ayında yüzde 1,59 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 39,40 puanlık düşüşle yüzde 55,03’e gerilemiştir. Bu devirde şebeke suyu fiyatlarındaki yükselişler devam etmiş, milletlerarası petrol ile propan ve bütan fiyatlarındaki gelişmeleri takiben akaryakıt ve tüp gaz fiyatlarında artış gözlenmiştir. Öbür yandan, doğal gaz fiyatlarında gerileme kaydedilmiştir.
4. Hizmet fiyatları ocak ayında yüzde 12,70 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 6,93 puan artarak yüzde 62,42 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon, ulaştırma hizmetlerinde gerilerken başka alt kümelerde artış kaydetmiştir. Hizmet kümesindeki aylık fiyat artışlarında en besbelli yükseliş yüzde 16,10 ile öteki hizmetler alt kümesinde gerçekleşmiştir. Öbür hizmetler kümesindeki aylık artışta, bakım-onarım, sıhhat, yine değerlemeye bağlı kalemler ve eğlence-kültür hizmetlerinin tesiri hissedilmiştir. Lokanta-otel alt kümesinde fiyatlar yüzde 12,73 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 75,13 seviyesine ulaşmıştır. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yönetilen hizmet kalemleri öncülüğünde yüzde 10,23 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu yüzde 77,97 düzeyine gerilemiştir. Haberleşme kümesindeki aylık fiyat artışı cep telefonu görüşme fiyatları öncülüğünde yüzde 8,14 olarak gerçekleşmiş, yıllık enflasyon yüzde 37,42’ye yükselmiştir. Ocak ayında kira alt kümesinde aylık artış yüzde 9,75 oranında gerçekleşerek yıllık enflasyon yüzde 57,07 seviyesine ulaşmıştır.
5. Temel mal kümesinde yıllık enflasyon 4,14 puan düşüşle yüzde 44,82 düzeyine gerilemiştir. Öteki temel mallar alt kümesinde daha bariz olmak üzere yıllık enflasyon alt kümeler genelinde düşüş sergilemiştir. Güçlü tüketim malı fiyatları bu periyotta araba, mobilya ve beyaz eşya kalemlerinin sürüklemesi ile yüzde 4,92 oranında artmıştır. İlaç fiyatlarının sarkan tesirinin öncülüğünde öteki temel mallar alt kümesinde ocak ayı fiyat artışı yüzde 4,01 olmuştur. Giysi ve ayakkabı alt kümesinde fiyatlar yüzde 1,75 oranında düşmüş ve dönem tesirinin geçen yıldan daha güçlü olmasıyla yıllık enflasyon 1,69 puan gerileyerek yüzde 23,32 olarak gerçekleşmiştir.
6. Alkollü içecekler ve tütün kümesinde fiyatlar ocak ayında yüzde 11,19 oranında yükselirken, yıllık enflasyon 14,51 puan düşüşle yüzde 50,60 olarak gerçekleşmiştir. 2022 yılı ikinci yarısında kaydedilen üretici fiyat gelişmelerine bağlı otomatik vergi artışı, küme fiyatlarını üste çeken ana öge olmuştur.
7. Şubat ayı Piyasa İştirakçileri Anketi sonuçlarına nazaran on iki ay sonrasına ait enflasyon beklentisi 0,31 puan artışla yüzde 30,75, gelecek yirmi dört aya ait enflasyon beklentisi 0,93 puan yükselişle yüzde 18,11 düzeylerinde yatay seyretmiştir.
8. Yakın devirde iktisadi faaliyete ait açıklanan datalar kestirim edilenden daha olumlu düzeylerde gerçekleşmesine karşın, jeopolitik risklerin ve faiz artışlarının da tesiri ile gelişmiş ülke ekonomilerinde resesyon telaşları sürmektedir.
9. Türkiye’nin geliştirdiği stratejik nitelikte tahlil araçları sayesinde temel besin başta olmak üzere kimi bölümlerdeki arz kısıtlarının olumsuz tesirleri azaltılmış olsa da memleketler arası ölçekte üretici ve tüketici enflasyonu yüksek düzeylerini sürdürmektedir. Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve milletlerarası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri yakından izlenmektedir.
10. Ülkeler ortasında farklılaşan iktisadi görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti adım ve irtibatlarındaki ayrışma devam etmektedir. Finansal piyasalarda artan belirsizliklere yönelik merkez bankaları tarafından geliştirilen yeni destekleyici uygulama ve araçlarla tahlil üretme uğraşlarının sürdüğü gözlenmektedir. Ayrıyeten finansal piyasalar, sakinlik risklerine karşı faiz artışı yapan merkez bankalarının faiz artırım döngülerini yakında sonlandıracağını beklentilerine yansıtmaktadır.
11. Gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarında, global risk iştahındaki güzelleşmeye paralel olarak şubat ayında hem borçlanma hem de pay senedi piyasalarına girişler devam etmiştir. Öte yandan gelişmiş ülkelerin uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyri gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır.
12. Memleketler arası emtia fiyatları ocak ayında sonlu bir artış kaydetmiş, alt kümeler bazında güç fiyatları görece yatay seyrederken güç dışı emtia fiyatlarında bir ölçü artış gözlenmiştir. Tahıl koridorunun tesiri ile ziraî emtia fiyatlarındaki ölçülü seyir sürmüştür. Ilıman hava şartları ve gaz stoklarının kıymetli oranda dolması ile doğal gaz fiyatlarında ocak ve şubat aylarında bariz bir geri çekilme izlenmiştir. Memleketler arası nakliyecilik maliyetleri düşüş eğilimini ocak ayında da sürdürürken, son aylarda döviz kurlarında gözlenen istikrarlı seyir korunmuştur. Böylece, üretici yıllık enflasyonu gerilemeye devam etmiştir.
13. Uygulanan bütüncül siyasetlerin takviyesiyle enflasyonun düzeyinde ve eğiliminde güzelleşmeler görülmeye başlanmakla birlikte zelzelenin yol açtığı arz-talep dengesizliklerinin enflasyon üzerindeki tesirleri yakından izlenmektedir.
14. 2022 yılının son çeyreğine dair göstergeler zayıflayan dış talebin tesiriyle büyümedeki yavaşlama eğiliminin iç talepteki görece güçlü seyir ile telafi edildiğine işaret etmiştir. Sanayi üretimi, aralık ayında mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış olarak aylık yüzde 1,6 oranında artarken yıllık bazda yüzde 1,2 oranında azalmıştır. Çeyreklik olarak ise dördüncü çeyrekte sanayi üretimi artışı yüzde 2 oranında gerçekleşmiştir. Öte yandan, perakende satış hacim endeksi aralık ayında aylık bazda yüzde 4,8 oranında, çeyreklik bazda ise yüzde 7,2 oranında artmıştır.
15. Asrın felaketi öncesindeki öncü göstergeler 2023 yılının birinci çeyreğinde iç talebin dış talebe kıyasla daha canlı olduğuna ve büyüme eğiliminde artışa işaret etmekteydi. İmalat sanayi firmalarının kayıtlı ihracat ve iç piyasa siparişleri çeyreklik bazda artarken kelam konusu artış iç piyasa siparişlerinde daha kuvvetli gerçekleşmiştir. Kartla yapılan harcamalardaki artış eğiliminin de birinci çeyrekte sürdüğü gözlenmektedir. Bu çerçevede, çoğunlukla zelzele öncesi dataları yansıtan göstergelere nazaran yılın birinci çeyreğinde iç talebin dış talebe kıyasla daha güçlü seyrini koruduğu bedellendirilmektedir.
16. Sarsıntı felaketi sonrasında iktisadi faaliyete ait göstergeler üzerinde bir belirsizlik oluşmuştur. Sarsıntının direkt tesirlerinin yanında, tekrar inşa faaliyetleri ve uygulanan destekleyici siyasetler kanalıyla dolaylı tesirlerinin vakit içinde değişen çeşitli sektörel ve bölgesel yansımaları olacaktır. Zelzelenin üretim, tüketim, istihdam ve beklentiler üzerindeki tesirleri kapsamlı bir biçimde bedellendirilmektedir. Sarsıntının kısa vadeli tesirlerinin şubat ayında imalat sanayi firmalarının geleceğe yönelik üretim ve sipariş beklentilerine kısmen yansıdığı gözlenmektedir. Gerçek kesim ve sektörel inanç endekslerinde de şubat ayında aylık bazda düşüş gerçekleşmiştir. Şubat ayına ait yüksek frekanslı dış ticaret dataları ise sarsıntıdan etkilenen bölgeden yapılan ihracatın afet sonrasındaki düşüş sonrası toparlanma eğilimi sergilediğine işaret etmektedir. Çalışanlara yönelik alınan ağır önlemler ile üretime iştirakin ilerleyen haftalarda kademeli olarak artması beklenmektedir. Öte yandan, saha görüşmelerinden edinilen detaylı bilgiler sarsıntıdan etkilenen bölgede yer alan sanayi üretimi alt yapısının büyük ölçüde korunduğuna ve üretimin sürekliliğinin sağlandığına işaret etmektedir. Sarsıntının yakın vadede ekonomik aktiviteyi etkilemesi beklenmekle birlikte orta vadede Türkiye iktisadının performansı üzerinde kalıcı bir tesirde bulunmayacağı öngörülmektedir.
17. Mevsimsellikten arındırılmış istihdam 2022 yılının aralık ayında bir evvelki aya kıyasla yataya yakın seyrederken çeyreklik bazda yüzde 1,8 oranında artmıştır. Mevsimsellikten arındırılmış olarak işgücüne iştirak oranı bir evvelki aya nazaran 0,1 puan artarak yüzde 54,1’e yükselirken, işsizlik oranı bir evvelki aya nazaran 0,1 puan yükselişle yüzde 10,3 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2022 yılının son çeyreğinde tüm dallarda çeyreklik bazda istihdam artışı gözlenmiştir. Anket göstergeleri ve yüksek frekanslı datalar istihdamdaki artış eğiliminin korunduğunu göstermektedir.
18. Dış ticaret açığında altın ithalatındaki ivmelenme kaynaklı gözlenen yükselişe rağmen hizmet gelirlerinde süregelen artış eğilimi cari süreçler istikrarını desteklemeyi sürdürmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, turizmin cari süreçler istikrarına beklentileri aşan güçlü katkısı yılın tüm aylarına yayılarak devam etmektedir. Bunun yanında, iç tüketim talebi, güç fiyatlarındaki yüksek düzey ve ana ihracat pazarlarındaki zayıf iktisadi faaliyet cari istikrar üzerindeki riskleri canlı tutmaktadır. Cari süreçler istikrarının sürdürülebilir düzeylerde kalıcı hale gelmesi, fiyat istikrarı için ehemmiyet arz etmektedir.
19. Para siyaseti duruşu, enflasyon görünümüne yönelik risklerin kaynağına, kalıcılığına ve para siyaseti ile ne ölçüde denetim altına alınabileceğine dair değerlendirmeler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla sürdürülebilir fiyat istikrarı amacına ulaşılması odağında belirlenecektir.
20. Para siyasetinde sürdürülebilir fiyat istikrarı maksadı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten liralaşma odaklı bir yaklaşım sergilenmeye devam edilecektir. Kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının hedefine uygun halde iktisadi faaliyet ile buluşması yakından takip edilmektedir.
21. Heyet, yaşanan felaketin tesirlerinin en düşük düzeylere indirilmesi ve gerekli dönüşümün desteklenmesi maksadıyla uygun finansal şartların oluşmasını önceliklendirecektir. Bu çerçevede, mevcut destekleyici tedbirlere ek olarak, 2023 Yılı Para Siyaseti ve Liralaşma Stratejisi’nde paylaşılan, likidite şartlarını destekleyici araçların gerektiğinde güncellenmesi konusu değerlendirmeye alınmıştır.
22. Sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal şartların destekleyici olması sarsıntı sonrasında daha da değerli hale gelmiştir. Bu çerçevede Şura, siyaset faizinin 50 baz puan düşürülmesine karar vermiştir. Şura, bu ölçülü indirim sonrası para siyaseti duruşunun fiyat istikrarı ve finansal istikrarı koruyarak zelzele sonrası gerekli toparlanmayı desteklemek için kâfi olduğu görüşündedir. Zelzelenin 2023 yılının birinci yarısındaki tesirleri yakından takip edilecektir.
23. TCMB, fiyat istikrarının kalıcı ve sürdürülebilir bir formda kurumsallaşması için Liralaşma Stratejisi’ni tüm ögeleriyle uygulayacaktır. Konsey, 2023 Yılı Para Siyaseti ve Liralaşma Stratejisi metninde belirttiği üzere, mali transfer sisteminin aktifliğini destekleyecek araçlarını kararlılıkla kullanmaya devam edecek ve fonlama kanalları başta olmak üzere tüm siyaset araç setini liralaşma amaçlarıyla uyumlu hale getirecektir.Bu süreçte, siyaset araçlarının Türk lirası mevduat gelişiminin desteklenmesi, Açık Piyasa Süreçleri fonlamasının teminat yapısında Türk lirası cinsi varlıkların artırılması, fonlamanın kompozisyonunda para takası (swap) yükünün azaltılması ve döviz rezervlerinin güçlendirilmesi istikametinde geliştirilmesine odaklanılmaktadır.
24. Uzun vadeli, sabit getirili ve Türk lirası varlıklara talebin yükselerek getiri eğrisinin nakdî transferin aktifliği istikametindeki seyri yakından izlenmektedir. Şura, kredilerin büyüme süratiyle birlikte, maksatlı alanlarda verimlilik kazanımları sağlayan kredilerin finansman maliyetlerinin de transferin korunmasını sağlayacak formda gelişimini gözetecektir.
25. Bu çerçevede, Türk lirası likiditesinde ve dağılımında yaşanan gelişmelerin mevduat ve kredi fiyatlamaları üzerindeki tesirleri, döviz kurundaki gelişmelerin enflasyon üzerindeki tesirleri, kur muhafazalı mevduat eserlerine yönelik gelişmelerin aykırı para ikamesi, döviz piyasalarının derinliği ve istikrarı ile fiyat istikrarı üzerindeki tesirleri tahlil edilmekte ve gerekli siyaset önlemleri oluşturulmaya devam edilmektedir.
26. TCMB, fiyat istikrarı temel gayesi doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 gayesine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir.
27. Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aksi para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun yer oluşacaktır.
28. Şura, fiyat istikrarının sağlanması için, güçlü bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimi oluşturulmasını desteklemektedir.
29. Heyet, kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve bilgi odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir.