LEFKOŞA – 28 Şubat 2023… Yunanistan, Larisa yakınlarındaki Tempi’de yaşanan ve ülkeyi yasa boğan tren faciasıyla sarsıldı. Atina’dan Selanik’e hakikat yol alan yolcu treni, karşı taraftan gelen yük treniyle baş başa çarpıştı. Bu dehşetli kaza, yalnızca onlarca can kaybıyla kalmadı, Yunanistan toplumunda derin bir travma ve öfke dalgası yarattı.
Vahim kazanın akabinde iki yıl geride kalırken, acı hâlâ birinci günkü üzere taze, yanıtlanmamış sorular ve dinmeyen bir adalet arayışı varlığını koruyor. Kazanın yıldönümüde, 28 Şubat Cuma günü, uzun yıllardan sonra birinci kez Yunanistan genelinde hayat duracak. Sendikalar, siyasi partiler, örgütler, öğrenciler ve vatandaşlar kaza karşısında Kiryakos Miçotakis hükümetinin takındığı hali protesto için sokaklara inecek.
FACİAYA GİDEN YOL: İHMALLER ZİNCİRİ VE YAŞANANLAR
28 Şubat 2023 gecesi, Atina-Selanik seferini yapan Intercity 62 treni, yaklaşık 350 yolcusuyla Yunanistan’ın en işlek demiryolu sınırında ilerliyordu. Tıpkı raylarda, Selanik tarafından Larisa’ya doğru bir yük treni de seyir halindeydi. Olağan koşullarda iki trenin tıpkı hatta karşılaşmaması gerekiyordu. Fakat o gece yaşanan bir dizi ihmal ve sistemdeki arızalar zinciri, ülkeyi felakete sürükledi.
Kazanın merkezinde, Larisa istasyon şefinin yaptığı kritik bir kusur olduğu sav ediliyor. Sinyalizasyon sistemindeki meseleler nedeniyle tren trafiğini manuel olarak yönetmeye çalışan istasyon şefi, yolcu trenini yanlış hatta yönlendirdi. Karşı istikametten gelen yük treniyle tıpkı hatta ilerleyen yolcu treni, Tempi yakınlarında adeta bir cehenneme dönüştü. Vagonlar çarpışmanın şiddetiyle paramparça olurken, çıkan yangın olay yerini savaş alanına çevirdi.
Tempi tren kazası, Yunanistan’ın yakın tarihinin en büyük felaketlerinden biri olarak kayıtlara geçti. Resmi sayılara nazaran 57 kişi ömrünü yitirdi. Hayatını kaybedenlerin birden fazla, ülkenin farklı üniversitelerinde okuyan genç öğrencilerdi. Selanik’e konutlarına dönen öğrencilerin yanı sıra, farklı kentlerden seyahat edenler de bu fecî kazada hayata veda etti. Kazada 85 kişi de yaralandı. Yaralılar, olay yerindeki birinci müdahalelerin akabinde hastanelere sevk edilirken, birçoğu uzun mühlet tedavi gördü.
Kaza haberinin duyulmasıyla birlikte, olay yerine çok sayıda ambulans, itfaiye ve kurtarma grubu koştu. Enkaz altında kalanları kurtarmak için vakte karşı amansız bir çaba başlatıldı. Fakat, çarpışmanın şiddeti ve vagonlardaki yangın, kurtarma çalışmalarını güçleştirdi. Günlerce süren eforlar sonucu, enkazdan cansız vücutlar ve yaralılar çıkarıldı.
Kazanın çabucak akabinde Yunanistan genelinde büyük bir şok ve derin bir hüzün yaşandı. Hükümet, ülkede ulusal yas ilan etti. Siyasi başkanlar taziye bildirileri yayımladı. Başta Türkiye olmak üzere bir çok yabancı hükümet Yunanistan’a başsağlığı iletileri gönderdi. Fakat, toplumdaki öfke ve reaksiyon dalgası süratle büyümeye başladı. Kazanın ‘insan hatası’ sonucu meydana geldiği tarafındaki birinci açıklamalar, kamuoyunu tatmin etmeyecekti.
MİÇOTAKİS HÜKÜMETİ SIKINTI DURUMDA
Tempi tren kazası, 2019 ortalarında büyük bir seçim zaferi ile iktidara gelen Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ve hükümeti için büyük bir siyasi krize dönüştü. Kazanın çabucak akabinde, sorumluluğun kimde olduğu sorusu ülkenin gündemine oturdu. Hükümet, birinci olarak kazanın ‘insan hatası’ sonucu gerçekleştiğini öne sürerek, Larisa istasyon şefini suçladı. Lakin, bu açıklama kamuoyunda karşılık bulmadı.
Eleştiriler, yalnızca istasyon şefiyle hudutlu kalmadı. Vatandaşlar, yıllardır demiryolu sistemine kâfi yatırım yapılmadığını, sinyalizasyon sistemlerinin modernize edilmediğini, güvenlik tedbirlerinin yetersiz olduğunu yüksek sesle lisana getirmeye başladı. Hükümetin demiryolu güvenliğini ihmal ettiği, özelleştirme siyasetlerinin güvenlik standartlarını düşürdüğü istikametinde sert suçlamalar yöneltildi.
Hükümete yöneltilen tenkitlerin merkezinde, demiryolu güvenliğine yıllardır gereken yatırımın yapılmaması yer alıyor. Sinyalizasyon sistemlerinin çağdışı kaldığı, bakım çalışmalarının aksatıldığı, işçi yetersizliği yaşandığı savları gündeme geldi. Kazanın yaşandığı hatta, çağdaş sinyalizasyon sistemlerinin uzun müddettir kurulamaması, bu faciaya adeta davetiye çıkardı.
Özelleştirme siyasetleri da tenkitlerin odağında. Demiryolu dalındaki özelleştirme uygulamalarının güvenlik telaşlarını göz gerisi ettiği, maliyet düşürme odaklı yaklaşımların güvenliği tehlikeye attığı savunuluyor.
Kaza sonrasında hükümetin bilgi paylaşımında ve soruşturma sürecinde gereğince şeffaf davranmadığı tarafında tenkitler de yükseldi. Kazaya karışan trenin yükü hakkında kamuoyunu tatmin edici açıklamaların yapılmaması ve olay yerine, arama-kurtarma çalışmalarını kolaylaştırma argümanı ile beton dökülmesi kamuoyunun reaksiyonunu tırmandıran gelişmeler ortasında yer aldı.
Kazada hayatını kaybedenlerin aileleri ve yakınları ise adaletin tam olarak tecelli etmesini, sorumluların en ağır biçimde cezalandırılmasını talep etmeye devam ediyor. Lakin, soruşturma sürecindeki gecikmeler, kimi şüphelilerin özgür bırakılması ve cezasızlık telaşı, kamuoyundaki öfkeyi daha da körüklüyor.
YILDÖNÜMÜNDE HAYAT DURACAK, ADALET TALEBİ LİSANA GETİRİLECEK
Tempi tren kazasının ikinci yıldönümü olan 28 Şubat 2024 Cuma günü, Yunanistan genelinde hayat durma noktasına gelecek. Ülke çapında birçok sendika, sivil toplum kuruluşu ve öğrenci örgütü, kazanın yıldönümü için genel grev davetinde bulunmuş durumda. Grev davetleri, “Tempi İçin Adalet İstiyoruz”, “İhmallere Artık Son Verilsin”, “Güvenli Demiryolları Çabucak Şimdi” sloganlarıyla yankılanıyor.
Tempi için geçtiğimiz devirde de bir dizi protesto hareketi düzenlenmiş, bu aksiyonlarda sarsıcı “Oksijenim Yok” sloganı dikkatleri çekmişti. Bu slogan tren kazası sonrası çıkan yangında hayatlarını kaybedenlere acı bir atıf olarak zihinlere kazındı.
Atina’da da yıldönümü aktiflikleri düzenlenecek; etkinlikler yalnızca grevle sonlu kalmayacak. Ülkenin birçok kentinde anma merasimleri, protesto şovları ve yürüyüşler düzenlenecek. Bilhassa kaza yerinde ve başşehir Atina’da büyük iştirakli protesto şovları bekleniyor. Göstericiler, kazada hayatını yitirenleri anacak, adalet taleplerini haykıracak ve hükümete yönelik reaksiyonlarını en güçlü halde lisana getirecek.
MİÇOTAKİS’İN OY ORANI DÜŞÜYOR
Tempi kazası sonrasındaki süreçte Miçotakis’in liderliğindeki iktidar partisi Yeni Demokrasi’nin (YD) oy oranlarında kayda bedel düşüşler gözlemlenmeye başladı. İktidar partisi, partiler sıralamasındaki birinciliğini korusa da büyük kazanın artçı sarsıntıları ekonomik problemler ve dinleme skandalı üzere olumsuz gelişmelerle birleşince YD’yi geçtiğimiz yıllarda elde ettiği, yüzde 40’ları bulan oy oranı partiyi tepesinden uzaklaştırdı.
Son haftalarda Yunanistan’da gerçekleştirilen anketler YD’nin oylarının bugün yüzde 27-29 bandında olduğunu gösteriyor. Bu oy oranı seçimlerde partinin tek başına iktidarda kalma ihtimalini zayıflatıyor.
Son kamuoyu araştırmalarına nazaran YD’den uzaklaşan sağ ve muhafazakar seçmenler son periyotta Yunanistan siyaset sahnesinde isimlerinden kelam ettiren çok sağcı ve popülist yeni oluşumlara yöneliyor. Helen Tahlili, Mantığın Sesi, Niki ve Spartalılar üzere oluşumların oluşturduğu cephe, son kamuoyu araştırmalarında, YD’den kopan seçmenlerin dayanağıyla yüzde 20 barajına yaklaşmaya başlamış durumda.
