Milliyet.com.tr/ÖZEL Avrupa’ya güç akışında istikrarları değiştirecek atılım Rusya’dan geldi. Buna nazaran Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya sevkiyatı durduruldu.
Gazprom’dan yapılan açıklamada, Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya sevkiyatına ait mutabakatın sona erdiği tabir edildi. Ukrayna’nın kelam konusu muahedeyi uzatmayı reddettiğine işaret edilen açıklamada, “Gazprom, Ukrayna üzerinden doğal gaz tedarik etme fırsatından yoksun bırakılmıştır. Ukrayna üzerinden Rus doğal gazı sevkiyatı gerçekleştirilmiyor” sözlerine yer verildi.
AVRUPA’YA GAZ TEDARİKİNDE KİLİT ÜLKE TÜRKİYE!
Ukrayna üzerinden gazın kesilmesinin akabinde Avrupa’ya gaz sevkiyatında tek durak Türkiye oldu. Pekala Ukrayna üzerinden gaz akışının durdurulması Avrupa’yı nasıl tesirler? Karar sonrası Avrupa’da gaz fiyatları rekor kırdı. Fiyatlarda yaşanan rekorlar Türkiye’yi tesirler mi? TürkAkım üzerinden iletilen doğal gaz Türkiye üzerinden hangi Avrupa ülkelerine gidiyor?
Konuyla ilgili merak edilenleri Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Yönetim Kurulu Üyesi Altuğ Karataş milliyet.com.tr’ye açıkladı. Karataş, Avrupa’ya gazın kesilmesinin akabinde Türkiye’nin 4 değerli çıkarını tek tek anlattı.
AVRUPA GAZSIZ MI KALDI?
Altuğ Karataş’ın açıklamaları şu halde: “Şu an prestijiyle AB’nin ABD de dahil yapmış olduğu uzun devirli LNG mutabakatları, mevcut boru sınırları, şu an prestijiyle kışın çok soğuk geçmemesi, Almanya ve Avrupa’da endüstride üretimin düşük gitmesi nedeniyle oralarda da bir sakinlik var. Bu da güç tüketimini asgarî düzeyde tutuyor. Son bir yılda birkaç milyar metreküpe inmiş olan bu çizginin kapanması büyük bir sorun oluşturmaz.
Aslında bahisle ilgili o kadar çok şey söyleyebilirim ki diyelim ki Hürmüz Boğazı’nda düşünce çıktı, Katar’dan gaz gelmiyor. Süveyş Kanalını geçtiğimiz yıllarda gemi tıkamıştı. Diyelim ki Donald Trump Başkanlık koltuğuna geldi çok farklı bir siyaset gütmeye başladı, arz- talep istikrarı bozuldu. Çin’in doğal gaza daha fazla muhtaçlığının olması üzere senaryolarda durum değişebilir. Avrupa’nın arz güvenliğini sağlaması ve güçte çeşitliliğini artırması gerekiyor.
DOĞAL GAZ FİYATLARI REKOR KIRDI, TÜRKİYE ETKİLENİR Mİ?
Bu çizginin kesilmesi ile bilhassa Ukrayna üzerinden giden bu sınırın bağlandığı ve gaz temini sağlayan Avrupa ülkeleri, Moldova, Romanya, Macaristan, Slovakya yaşanan duruma direkt reaksiyon gösterdiler. Başbakanları Zelenski ile atışmaya başladı. Birinci olarak bu ülkeler gazız kalıyor. Yani Avrupa’nın tamamı değil. Moldova’ya bakacak olursak yılda 2 milyar metreküp muhtaçlığı olan bu ülke gazı nasıl bulacak? Tahminen Türkiye ile masaya oturacak. Zira Türkiye’den Trans Balkan Çizgisi var. Türkiye aslında Romanya, Macaristan, Bulgaristan ile anlaştı. Bilhassa balkan ülkelerinde bir tedirginlik oluştu. Bu etkilenme sonucunda borsada fiyatlarda bir etkileşim oldu.
‘BAZI ÜKELER ÖNEMLİ ETKİLENECEK’
Fiyatların çok yükselmesine neden olacak bir kapasite şu an prestijiyle orada yok. Lakin süreçten birtakım ülkeler önemli etkilenecek. Moldova güçte 2 gün evvel inanılmaz hal ilan etti. Küçük bir ülke lakin ne yapacağız diyor. Tedirginliği piyasalardaki öngörülemeyen risklerin getirmiş olduğu bir fiyat artışıdır.
Ben uzun vadeli mutabakatlarda AB’nin bunu absorbe edebileceğini düşünüyorum. Problem yalnızca bu mevzuda değil daha büyük bir jeopolitik, siyasi durumda AB’nin alternatiflerinin oluşmasıdır. Gaz fiyatlarının artması bütün dünyayı tesirler. Uzun vadeli yapılan mutabakatları etkilemez. Lakin yeni muahedeler daima oluyor. O sebeple bu tip değişkenliklerin olduğu, uyuşmazlıkların daha çok olduğu süreçten AB’nin kurtulması lazım. Doğal gaz ithalatı yapan her ülke fiyatlar artarsa ziyan görür.
Şu anda Türkiye muhtaçlığı olduğu gazın Karadeniz’den yüzde 7-8’ini çıkarıyor. 2027’nin sonunda toplam yüzde 25-30’a çıkacağız. Biz hala doğal gaz ithalatçısıyız. Türkiye güç merkezi olma teklifini önerirken bu tip dalgalanmaların önüne geçecek bir tahlili sunuyor. Onun için dünyadaki her türlü güç fiyat dalgalanması güç ithalatçısı olduğu için Türkiye’yi de tesirler.
TÜRKİYE’DEN HANGİ AVRUPA ÜLKELERİNE GAZ GİDEBİLİR?
TürkAkım’ın Bulgaristan, Macaristan, Sırbistan, Slovakya üzere ülkelere bir sınırı var. O ülkelere gidiyor. Türkiye, Rusya’dan aldığı gazın tedariki için Bulgaristan’la 1.5 milyar metreküplük muahede yaptı. Romanya, Moldova, Macaristan üzere ülkelerle mutabakata başlamıştı. Şu anda oralara giden gaz aslında rezervedir.
‘BU BİR FIRSATA DÖNÜŞEBİLİR’
TürkAkım projesinde Rusya’dan iki sınır geliyor. Birinci çizgi yıllık 15.75 metreküp çizgi, bunu Türkiye kendi gereksinimi için kullanıyor. İkinci çizgi Türkiye üzerinden gelip Avrupa’ya gidiyor. Bu da aslında yıllık olarak veriliyor. Bunun bir müşterisi var. Biz bu saatten sonra bu TürkAkım’dan hariç olan sınırların kapanması ya da gazın kesilmesi durumunda yeni sınırları konuşmalıyız. Artık esasen maksimumdayız. TürkAkım projesi iki katına çıkabilir. Türkiye, Rus gazını kullanır, Azerbaycan ve İran’dan geleni Avrupa’ya sevk edebilir. Bu bir fırsata dönüşebilir.
AVRUPA’YA GAZ TEDARİKİNDE EN SÜRATLİ TAHLİL NE OLUR?
Azerbaycan’dan gelen yaklaşık 15-16 milyar metreküplük boru sınırının altısını bir kullanıyoruz. 10’u Avrupa’ya gidiyor. Bu da iki katına çıkarılabilir. Azerbaycan bununla ilgili AB’den finansman bekliyor. Sonuçta finansmanı AB yollamalı. Ben en süratli tahlilin bunlar olacağını düşünüyorum.
Bunun haricinde Katar, Mısır üzere yeni sınırlar konuşulabilir. Mısır’a Suriye savaşı öncesi yapılmaya başlanmıştı. Arap Gaz Çizgisi deniyor. Mısır’ın Doğu Akdeniz’de bulduğu gazın Ürdün, Suriye ve Türkiye üzerinden şebekeye bağlamasından bahsediyoruz.
‘BU SINIRLAR 2025’TE KONUŞULMAYA BAŞLANACAK’
Katar’ın da Katar, S. Arabistan, Ürdün, Suriye ve Türkiye ilişkisi olacak. Lakin bu mevcut akımlar, Azerbaycan’dan gelen TANAP kadar süratli olmaz. Bu çizgilerin da 2025 konuşulmaya başlanacağını düşünüyorum.
İŞTE TÜRKİYE’NİN 4 BÜYÜK KAZANCI!
Burada Türkiye’nin 4 farklı yararından bahsedebiliriz. 1’incisi Türkiye coğrafik açıdan artık Avrupa’nın fizikî boru çizgileri açısından tek çıkış noktası. Öbür ilişki kalmadı, Rusya ile bütün sınırlar kapandı.
İkinci olarak bu Türkiye’yi güç merkezi olma yolunda ilerletiyor. Türkiye’nin güç merkezi olması Türkiye’nin güç ticaretinden hisse alması demek.
Üçüncü olarak Türkiye’den geçecek fiziki her boru çizgisi ya da Türkiye üzerinden LNG terminalleri üzerinden sıvılaştırılmış farklı coğrafyalardan gelen tekrar buradaki LNG terminallteri üzerinden gazlaştırılıp Avrupa’ya sevk edilmesi Türkiye’nin siyaseten gücünü ve istikrarını artırır. Türkiye üzerinden ne kadar güç çizgisi geçerse ne kadar güç ticareti artarsa bu Türkiye’yi ekonomik olarak büyütür, siyasi olarak güçlendirir ve istikrarını artırır.
Dördüncü olarak da Türkiye bunun borsasını da kurmak istiyor. Böylelikle dünyada güç fiyatlarının belirlendiği ülkeler ortasına girmiş olur. Bunun örneği var mı? Almanya ve Hollanda da var. Güç üreten ülkeler değil lakin fiyat belirliyorlar. Türkiye’de bu türlü bir ülke haline gelir. Bu da güç piyasasında kelam sahibi olmamız manasına gelir.”