Suriye iç savaşının başladığı 2011 yılından, devrildiği güne kadar Esad’ın A takımındaydı… Adeta bir gölge üzere devrik öndere yakındı. Herkes onu “Esad ile birlikte ülkeden kaçtı” sandı lakin o, Şam’dan çıktı. Suriye Cumhurbaşkanlığı Siyasi ve Medya Ofisi’nin eski Müdürü Kamel Sakır, Birleşik Arap Emirlikleri’nden Mazeej podcast kanalına röportaj verdi. Esad’ın yıkıldığı hafta neler yaşandı, nelere şahit oldu hepsini anlattı. Sakır’ın bilhassa Esad’ın Rusya ve İran ile yaptığı görüşmelerden aktardıkları, yıkılış sürecinin neden kısa sürdüğünü aydınlatıyor.
ESAD 02.00 ÜZERE AYRILIYOR
Sakır, ofisten bir arkadaşıyla birlikte Cumhurbaşkanlığı sarayından ayrılan son kişi. Esad’ın saraydan ayrıldığını, gece 02.00 üzere özel sekreterinden öğreniyor. Sakır ise saat 6:38’de saraydan konutuna geçiyor. Eski Medya Müdürü, Esad’ın Rusların Hmeymim Havaalanı’na geçmesi hakkında şunları tabir etti:
RUS ATEŞESİYLE KAÇIŞ PLANI
“Şam havaalanından özel bir jetle Hmeymim Havaalanı’na geçilmesi planlandı. Bu husus, Rus tarafınca garanti altına alındı. Rus Askeri Ataşesi, Esad ile gece on ikiden sonra sarayda görüştü. Kaçışı garanti altına almak için yapılan bir görüşmeydi. Uçağın güvenliği ve donanımı sağlanana, Moskova’ya inançlı bir biçimde uçması sağlanana kadar Esad, birkaç saat üste kaldı. Ailesi dışında, Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı onunla birlikte Rusya’ya gitti.”
ESAD’IN KALAN TEK UMUDU: RUSYA
Sakır, herkesin merak ettiği, “Rusya ve İran’ın Esad’ı neden kurtarmadığı” hakkında değerli bilgileri ve tanıklıları paylaştı. Buna nazaran Esad’ın önceliği, Rusya lideri Putin’i ikna etmek. HTŞ’nin harekâta geçtiği, 26 Kasım (Çarşamba) gecesi, Esad da Moskova’ya gidiyor. Talebi, sonraki gün Putin ile görüşmek. Lakin görüşme Cuma gününe erteleniyor ve zamanlaması birden fazla defa değiştiriliyor. Rus tarafının görüşmeyi çabucak yapmak istemediği anlaşılıyor. Görüşme gerçekleşiyor. Lakin Ruslar, bu ziyaretin basına duyurulmaması konusunda ricada buluyorlar.
PUTİN’DEN HMEYMİM TALEBİ
Esad’ın Ruslardan talebi, İran askeri dayanağı hakkında… Irak hava alanı üzerinden Hmeymim üssüne, oradan da Suriye ordusuna ulaştırılmasına Rusların müsaade vermesini istiyor. Esad bu isteğini, muhaliflerin Halep, Humus ve Şam’a yanlışsız ilerleyişini durdurabilecek materyal, mühimmat ve hatta kara birliklerine Suriye ordusunun şiddetli muhtaçlığı ile gerekçelendiriyor.
RUS ÖNDER: TALİMAT VERDİM DİYOR AMA
Esad ve takımı, görüşmeden sonra cumartesi günü Şam’a dönüyor ve sarayda bir toplantı yapılıyor. Sakır bu toplantının tanığı… Ruslarla görüşmenin kritiği yapılıyor. Esad’ın anlattığına nazaran, Putin, Rus Genelkurmay Başkanı’na telefon ediyor… “İran’dan Hmeymim’e uçakla ‘istediklerini taşımaları’ için İran İhtilal Muhafızları ile uyum kurmasını” istiyor.
ABD İLE UYUM SAĞLANMIYOR
Ancak tam bu noktada Esad’ın beklentisi gerçekleşmiyor.
Üssü geçiş müsaadesi alınması için Moskova’nın ABD ile uyum sağlamadığı şuradan anlaşılıyor: ABD güçleri, Irak hava alanına giren bir İran uçağına “dön” uyarısı yapıyor ve bombalamakla tehdit ediyor. Uçak dönüyor.
PUTİN’İ ARIYOR CEVAP YOK
Eski Medya Müdürü Sakır, bu hayal kırıklığı karşısında Esad’ın Putin’e telefonla ulaşmakta ısrar ettiğini belirtti. Telefonla aramaya başladığı tarih, Halep’in düştüğü ve HTŞ’nin Humus’a hakikat yöneldiği sıralar. Sakır, o çabayı şöyle anlattı: Putin’e ulaşma teşebbüsleri oldu. Salı, Çarşamba ve Perşembe… 8 Aralık Pazar günü de şafak sökmeden evvel de aramaya çalıştı. Rusya’nın Suriye özel temsilcisi Lavrentyev ile temasa geçildi. Lider Putin’e Esad’ın kendisiyle görüşmek istediğini bildirmesi istendi. Bir ya da iki saat sonra Lider Putin’in Belarus’ta olduğu yanıtı geldi.”
İRAN’LA İKİ TOPLANTI
Sakır, o kritik günlerde İran’la yapılan iki kritik toplantının da detayını verdi. Halep’in HTŞ tarafından alınmasının ardından, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Şam’da Esad ve Dışişleri Bakanlığı ile bir araya geliyor. Sakır’a nazaran bu görüşme “soğuk ve ivmesiz”di. Görüşmede Suriye heyeti, İran’dan, daha fazla askeri materyal için Rusya’yı iknaya çalışmasını ve harekatı durdurması için Türkiye ile arabuluculuk yapmasını istiyor. Arakçi, tansiyonu azaltma yaklaşımını kabul etmiş görünüyor.
İKİNCİ ZİYARET GİZLİ
İran’la yapılan temaslardan ikincisi, Hamaney’in danışmanı Ali Laricani ile… Cuma akşamı, yani Şam düşüşünden iki gün evvel… İran tarafından (bazıları büyükelçilikten) beş şahısla birlikte gizemli bir toplantı yapılıyor. Bu defa Esad yanına kimseyi almıyor, tek başına katılıyor. Laricani bu duruma şaşırıyor. Toplantı bittikten sonra da Esad’ın konuşmasındaki izlenim, görüşmenin istediği üzere geçmediği istikametinde.
IRAK ARABULUCU: ERDOĞAN’DAN RET
Aynı gün Irak Dışişleri Bakanı Fuat Hüseyin ile de bir temas kuruluyor. Irak’tan Erdoğan ile görüşme yapması ve sürecin durdurulmasına yardımcı olması isteniyor. Hüseyin, Erdoğan’ın bu talebi reddettiğini aktarıyor.
HALKA SESLENİŞ KONUŞMASI: SON DAKİKA İPTAL
Esad’ın, idaresi yıkıcı bir akın altındayken, halkına seslenen bir konuşma yapmaması dikkat çekmişti. Sakır’ın aktardıklarına nazaran aslında bu türlü bir konuşma planlandı. Metin hazırlandı, o hafta perşembe günü Esad seslenecekti. Fakat üç kere konuşmanın gününü erteledi. Ve son gün eski başkan, Sakır’a “Yapmıyorum, vazgeçtim” dedi. Açıklama metni, 400 sözden oluşuyordu. Esad, konuşsaydı şu bahislere girecekti.
- Bu akının sonucu, vatan topraklarının bölünmesidir.
- Türkiye’nin bu harekattaki rolünün eleştirisi.
- Arapların Suriye’ye yönelik tavrı.
ORDU NEDEN SİLAH BIRAKTI
Sakır, Suriye ordusunun neden savaşmayı reddettiği konusunda şu görüşünü iletti: “Ekonomik durum berbat, son derece daralmış, ömür fırsatları neredeyse yok… Ordu ne ruhsal ne de lojistik olarak savaşacak durumda değildi. 2020’den 2024’e kadar çatışmaların durması da bir beklenti yarattı. Herkes, yine bir savaşın başlamayacağı kanaatindeydi, 4 yıldan sonra niye tekrar savaşılacaktı? Ordudaki asker de sonuç olarak halkın içinden birileri.”
ERDOĞAN İLE NEDEN GÖRÜŞMEDİ?
Esad’ın, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, son altı ayda yaptığı ısrarlı görüşme davetlerine neden cevap vermediği konusunda Sakır, şöyle konuştu: “Rusya’nın görüşme için teşebbüsleri oldu, en sonuncusu Haziran ayında… Rus yetkili, Esad’a ‘Dışişleri bakanları seviyesinde bir toplantı yapmaya ne dersiniz?’ diye sordu. Esad, ‘Hayır, yalnızca güvenlik seviyesinde toplantılar olacak ve bunlar da Kassab’da gerçekleşecek’ diye ısrar etti. Ruslarla ortamızda bu tıp tartışmalar oldu. Esad, Türk askeri artık çıkmasa bile Ankara’dan Suriye toprakları için garanti istiyordu. Bunu da Suriye’nin temel hakkı olduğunu düşünüyordu.
KİBİR VE GERÇEKLİKTEN KOPMA
“Esad, şayet görüşürse, bununla hudutlu kalmayacaktı. Bağlantıların tekrar kurulması manasına geliyordu. Siyasi ıslahat gündemi hakkında bir tartışma olacaktı. Bu, Esad’ın işine gelmedi. Burada Esad açısından kibir ve gerçeklikten kopma durumu kelam konusu.”
Odatv.com